ترامپ و احیای پوپولیسم در ایالات متحده آمریکا

پرهام پوررمضان پژوهشگر مهمان اندیشکده روابط بین الملل

با پیروز شدن دونالد ترامپ در کارزار انتخاباتی و سپس راه یافتن او به کاخ سفید بسیاری از تحلیل گران بر آن شدند که به اصطلاح قطب سیاست، اقتصاد و صنعت دفاعی چهان دچار بیماری به نام پوپولیسم آمریکایی شده است. اما نکته جالب و حائز اهمیت در این مسئله این می باشد که گذار پوپولیسم از مناطقی همچون آمریکای لاتین ،ایران و اروپا بوده و در موج آخر به ایالات متحده رسیده است .

اما با کمی مطالعه در سرنوشت پوپولیست های هم پیمان ایالات متحده همچون چاوز در ونزوئلا، سارکوزی در فرانسه و در آخربرلوسکونی در ایتالیا می توان به دوام نیاوردن این سیاست اشتباه در زمینه های مختلف سیاسی پی برد. یک مسئله مهم در بحث پوپولیسم داشتن یک کاریزمای پوپولیستی است که در اغلب کشور های دارای این سیاست یا از پول نفت سرچشمه می گیرد یا از داشتن مزیتی در انواع مختلف بر دیگر کشور ها لذا در صورت نبود چنین کاریزمایی  برای پوپولیسم نتیجه ای غیر از شکست نمی توان پیش بینی کرد.

برداشتی دیگر را می توان این گونه تشریح کرد که اگر ترامپ در انتخاب قبلی ایالات متحده دچار شکست می شد جهان به عصری به نام پسا پوپولیسم منتهی می شد اما الان با بررسی عملکرد رییس جمهور ایالات متحده می توان این گونه برداشت کرد که امریکا دچار پوپولیسم شده است اما نه از نوع قرن 19 و در جهت مثبت  و به طور کاملا بالعکس در جهت منفی گام برداشته است .

با بررسی تجربه های قبلی پوپولیسم در ایالات متحده همچون انتخابات  1890  که از آن به پوپولیسم روستایی یاد می کنند و یک حرکت کاملا اجتماعی علیه کمپانی های راه آهن و بانک ها بود و در گروهی به نام حزب مردم شکل سازمانی گرفت اما پایدار نبود و دلیل این عدم پایداری هم عدم تجربه سیاسی بود که مسئله بسیار مهمی می باشد که سرنوشت آن ها چیزی جز تصاحب شعارهایشان توسط دموکرات ها در ایالات متحده نبود.

در اینجا شایسته است تعریف صحیحی از پوپولیسم داشته باشیم در واقع پوپولیسم به معنای (پوپولیسم به معنی ادعای راه‌حل‌های فوری برای مشکلات و تهییج احساسات به جای برانگیختن نیروی خرد) می باشد .

حال با پیروز شدن ترامپ  در انتخابات ریاست جمهوری این سوال پیش می آید که سیاست های او، وی را به سمت پوپولیسم سوق داده است یا خیر، همه رفتارهای او در دوران تبلیغات و مناظره‌ها و کاراکتر شومن‌گونه و هوچی‌گرانه او البته از پوپولیسم حکایت می‌کند، اما  آمریکا نوع دیگری از پوپولیسم را هم تجربه کرده و ترامپ این فرصت استثنایی را هم دارد که پوپولیسمی متفاوت با نوع لاتینی و اروپایی و آسیایی را نیز عرضه کند ضمن این که رسانه های رسمی و سینمای هالیوود نیز با تصویر سازی های غیر منطبق با واقعیت های عینی نوع غیر محسوسی از پوپولیسم را اعمال می کردند.

پوپولیسم ترامپ اگر یادآور پوپولیسم قرن نوزدهم باشد حتی می‌تواند بر اعتراض‌ها فایق آید و مدعی پوپولیسم خوب شوداما مشکل اصلی ترامپ این است که اگر بخواهد پوپولیسم مثبت قرن 19 را احیا کند باید به کارهایی دست بزند که در مقام یک سرمایه دار انجام نمی داده و اگر هم بخواهد پوپولیسم چپ را به راه اندازد که باز با روح سرمایه‌داری سازگار نیست و حتی دموکرات ها نیز آرای شبه سوسیالیستی سندرز را تاب نیاوردند و او را کنار زدند چه رسد به جمهور‌ی خواهان.

خطرناک تر از همه البته این گزاره است که پوپولیسم او به فاشیسم منتهی شود و شایعاتی درباره احتمال به کارگیری چهره های افراطی مانند جان بولتون نگرانی هایی از این دست را دامن می زند و در ایران سیاسیون تنها باید بر این وجه قضیه و نوع مواجهه او با برجام تمرکز کنند و تحلیل های دیگر را به چهره های خارج از عرصه رسمی بسپارند.

و در پایان باید گفت به قول آن دانشمند پوپولیسم یک بیماری کودکانه از دموکراسی است  و زمان مشخص می کند که بیماری دموکراسی آمریکا تا چه حد جدی است یا اساسا بیماری است یا نه.