خروج نیروهای امارات از یمن، از عقب نشینی تا تغییر استراتژی

خروج نیروهای امارات از یمن

از عقب نشینی تا تغییر استراتژی

نویسنده و محقق سجاد رفیعیان (#1)

اندیشکده روابط بین الملل :

امارات متحده عربی اخیرا اعلام کرد ، در نظر دارد تعداد نیروهایش در یمن را کاهش دهد. اما همواره قدرت برتر در مناطق جنوبی یمن در دست امارات و نیروهای وابسته به آن قرار دارد. همانطور که مسئولان اماراتی تاکید کردند، کشورشان درصدد عقب نشینی از امارات نیست، اما برخی رسانه ها از این اقدام با عنوان شکست مفتضحانه و فرار از یمن یاد کردند. این موضوع خود محل بحث میان مسئولان اماراتی بوده است و بیانگر اختلاف عمیق عربستان سعودی با تنها همپیمان منطقه ای اش در مسئله یمن است که بدین صورت نمایان شده است. در مطلب پیش رو در صدد هستیم تا واقعیت خروج نیروهای اماراتی از یمن را بررسی کنیم. و ببینیم آیا این اقدام را باید عقب نشینی به حساب آورد یا تغییر استراتژی در مسئله یمن ؟

اختلاف دیدگاه عربستان و امارات متحده

باید توجه داشت که از آغاز حملات ائتلاف عربستان سعودی علیه انصارالله در سال 2015 امارات متحده استراتژی متفاوتی را نسبت به عربستان در خصوص مسئله یمن اتخاذ کرد. هدف عربستان سعودی این بود تا با حمله به حوثی ها قدرت آن ها را کم کند و با بیرون کردن آن ها از پایتخت زمینه را برای روی کار آوردن عبدربه منصور هادی فراهم سازد. در این صورت عربستان ضمن حفظ امنیت مرزهای جنوبی اش می توانست نفوذ خود را در یمن گسترش دهد.

اما اماراتی ها از همان ابتدا تلاش کردند سیطره خود را بر مناطق ساحلی و جنوبی یمن گسترش دهند تا حضور آن ها در خطوط کشتی رانی دریایی در خلیج عدن و تنگه باب المندب تقویت گردد. به همین دلیل است که عربستان و امارات هرکدام رفتارهای سیاسی متفاوتی را در قبال یمن اتخاذ کردند و هرکدام به سوی مناطق جداگانه ای رفتند.

امارات اکنون از شورای انتقالی جنوب که یکی از جریان های جدایی خواهانه در یمن محسوب می شود، حمایت میکند. حتی منافع امارات در یمن در تقابل اساسی با عربستان قرار دارد. امارات تا کنون تلاش کرده است تا عبد ربه منصور هادی به اهداف خود نرسد، زیرا وی مخالف شورای انتقالی جنوب محسوب می شود. افزون بر این از هنگام کشته شدن علی عبدالله صالح رئیس جمهور برکنار شده یمن، امارات ضمن حمایت از طارق صالح برادرزاده علی عبدالله صالح گردان های نظامی را زیر نظر وی برای حمایت از استقلال مناطق جنوبی تاسیس کرده است. نکته جالب دیگر تعارض منافع عربستان با نیروهای امارات این است که طارق صالح و شورای انتقالی جنوب اگرچه با حوثی ها در نبرد هستند اما مخالف قدرت گرفتن عبدربه منصور هادی نیز هستند.

تغییر استراتژی نه عقب نشینی

در واقع این اقدام امارات را باید تغییر استراتژی در یمن به حساب آورد. با قدرت گرفتن حوثی ها و افزایش دامنه حملات آن ها از موشکی به پهپادی، موجب گردید تا چهره نبرد تغییر یابد. در ابتدای پنجمین سال از تجاوز ائتلاف عربستان به یمن، انصارالله اعلام کرد بانک اطلاعاتی از 300 هدف استراتژیک در عربستان و امارات را تهیه کرده است تا با هدف قرار دادن این زیرساخت ها، خسارت عظیمی به این دو کشور وارد کند.

اما امارات همچنان حضور فعالی در یمن دارد و تنها نیروهای نظامی خود را از یمن خارج خواهد کرد. در طول چهارسال گذشته امارات 90هزار نفر از شبه نظامیان وابسته به خود را آموزش داده است تا منافع امارات در یمن را به پیش براند. (البته برخی منابع تعداد این نیروها تا 20 هزار نفر ارزیابی کردند.) با بررسی اقدامات امارات متوجه می شویم که مقامات اماراتی به خوبی دریافته اند که سیاست های پیشین امارات در یمن کاربرد خود را از دست داده است و باید استراتژی خود را در یمن تغییر دهد. در واقع امارات از سال های گذشته نیز زمینه های این انتقال را فراهم کرده بود تا استراتژی خود در را یمن تغییر دهد.

در ذیل با بررسی اهداف امارات از کاهش تعداد نیروهای خود در یمن، در می یابیم که خروج نیروهای اماراتی از یمن یک تغییر استراتژی برای افزایش دامنه نفوذ است.

اوضاع امارات متحده عربی با عربستان بسیار متفاوت است. امارات متحده به دلیل تجمع سرمایه ها و شرکت های خارجی در مساحت نسبتا کوچک آستانه ضربه پذیری بالاتری نسبت به عربستان سعودی دارد. وارد آمدن یک موشک در امارات شرکت ها و سرمایه های خارجی امارات را به راحتی فراری می دهد و میتواند شاخص های بروس جهانی را جابجا کند. به همین دلیل اعلام خروج نیروهای امارات از یمن موجب شده است تا جنگ انصارالله در امارات تمام شده باشد و امارات از لیست اهداف موشکی و پهپادی انصارالله خارج گردد.

با خروج نیروهای اماراتی از یمن این کشور می تواند با دور کردن نظامیان خود از میدان های نبرد، آسیب پذیری خود را کاهش دهد و در مقابل با مدیریت شبه نظامیان وابسته دو هدف (افزایش تاثیرگذاری و کاهش آسیب پذیری) را به صورت همزمان محقق کند.

فایده دیگری که خروج نیروها، برای امارات دارد این است که تصویر این کشور در مجامع بین المللی و حقوق بشری بهبود خواهد یافت. امارات در کنار عربستان در معرض تحریم های تسلیحاتی ایالات متحده قرار گرفته است. در واقع بعد از قتل جمال خاشقچی فشار افکار عمومی بین المللی بر عربستان و امارات افزایش یافت و انتقادات فراوانی علیه جنایات حقوق بشری این کشور در رسانه های غربی مطرح شد.

در بعد داخلی نیز امارات با این اقدام از فشار افکار عمومی جامعه اماراتی در خصوص هزینه های مادی و معنوی جنگ و نظامیان کشته شده در یمن خارج خواهد شد.

از سوی دیگر همانطور که ذکر شد، امارات به دلیل حساسیت بالای سرمایه های خود و ارتباطات اقتصادی با جمهوری اسلامی نیازمند روابط گرم و دیپلماسی فعال منطقه ای است. همانطور که شاهد آن بودیم در هفته گذشته امارات بعد از انتشار اخبار خروج نیروها از یمن، توافق نامه امنیت مرزی را با جمهوری اسلامی منعقد کرد.

در مجموع با جمع بندی آنچه که تاکنون بدان پرداخته شد، می توان گفت: تغییر استراتژی امارات به عنوان نیروی سوم در کنار عربستان و ایران، پازل یمن را پیچیده تر کرده است و همواره در پی منافع خود از جزیره سقطری تا خطوط ساحلی مناطق جنوب را می پیماید. علی رغم آنکه هدف امارات از حضور در جنوب یمن مبارزه با القاعده بود، همچنان مساحت عظیمی از استان حضرموت یمن، قدرتمند تر از گذشته در اختیار القاعده قرار داد.