طرح « صلح هرمز»  پيش كش ايران به همسايگان

طرح صلح هرمز  پيش كش ايران به همسايگان

محمد صادق محمودي*

منطقه مهم و ژئوپلتيك خاورميانه به عنوان قلب تپنده و يكي از حساسترين مناطق جغرافيايي همواره مورد توجه دانشمندان و سياست مداران دوست و دشمن بوده است و همچنين در كشاكش درگيري هاي درون منطقه اي و يا دخالت هاي بيگانگان قرار داشته است . سابقه اين درگيري ها را مي توان به حضور نظامي ارتش هاي پرتقال و اسپانيا در منطقه خليج فارس در قرن 16 ميلادي و مديريت آبراهاي جنوب و بعدتر به جنگهاي طولاني مدت صفويه و عثماني رسانيد. اما در دوران معاصر و خصوصا پس از كشف نفت و ذخاير عظيم انرژي اين منطقه شاهد مدل تازه اي از انواع حضور بيگانگان و يا مستشاران خارجي و بعدتر هم جنگهاي پياپي براي كسب منافع بيشتر يا دستيابي به ذخاير عظيم تر انرژي بوده بوده ايم . ناگفته پيداست كه چنين منطقه اي با اين حجم از درگيري ها حتي در زمان آرامش نيز مستعد شعله ور شدن آتش جنگ مي باشد و همانند يك بمب ساعتي انتظار يك انفجار بزرگ هرگز دور از نظر نمي باشد. نمونه اين حالتها را در بروز جنگ بين ايران و عراق در سال 1980 م و يا  جنگ خليج فارس در سال 1990م و يا حمله آمريكا به عراق در سال 2003م و آخرين مورد هم مي توان به حضور ودرگيري هاي شديد داعش در اين منطقه از سال 2006 م تا كنون اشاره كرد.

ایران محور ثبات منطقه

اين درحالي است كه ايران به عنوان يكي از باثباتترين كشورهاي خاورميانه همواره سعي در  ايجاد آرامش در منطقه و همچنين ارئه طرحهايي در جهت حفظ صلح و ثبات امنيتي- اقتصادي كشورهاي همسايه و همچنين خليج فارس بوده است . در همين راستا جمهوري اسلامي ايران با ارئه طرحهايي همچون گفتگوي تمدن ها ، مجمع گفتگوی منطقه ای ، پيمان عدم تجاوز ، صلح سوريه  و آخرين طرح هم به عنوان طرح «صلح هرمز» در پي ايجاد آرامش در غرب آسيا و نزديكي هرچه بيشتر كشورهاي مسلمان مي باشد اين طرح كه به ابتكار رياست جمهوري ايران دكتر حسن روحاني بوده  است با ارائه آن در مجمع عمومي سازمان ملل متحد در سال 2019 م خواهان خروج هرچه سريعتر نيروهاي مداخله گر خارجي و همچنين نياز منطقه به همگرايي هرچه بيشتر و حفظ صلح منطقه بوسيله اعضاي آن مي باشد. كه البته با استقبال خوب بعضي همسايگان همچون قطر و عراق موجه شد .

حضور بیگانگان عامل ناامنی

اين در حالي است كه ايالات متحده آمريكا با اتكا به بعضي شركاي خود در خليج فارس سالهاست به بهانه حفظ ثبات و امنيت اين منطقه به حضور گسترده نظامي پرداخته است تا جايي كه با مداخلات گاه و بي گاه خود نه تنها به حفظ صلح منطقه اي هيچ گونه كمكي نكرده است بلكه باعث ايجاد تنش در روابط كشورهاي همسايه نيز ميگردد . نمونه اين دخالت ها را مي توان در تجاوز مكرر به مرزهاي آبي و خاكي جمهوري اسلامي ايران وساير كشورهاي حوزه خليج فارس ديد. همچنين كاخ سفيد نيز همواره با ارائه سياست هاي سوگيري شده سعي در تضعيف كشورهاي مستقلي چون ايران و تقويت رقبا و ايجاد سوتفاهم هاي سياسي مي شود.

طرح صلح هرمز

اين طرح پیش گفته پیشنهادی ایران كه براي همگرايي هرچه بيشتر منطقه اي مي باشد با تاكيد بر اهميت فوق العاده خليج فارس بر اقتصاد و امنيت و ثبات منطقه به پايان دادن حضور نظامي بيگانگان در اين آبراه اشاره دارد و با تاكيد براینکه كه كشورهاي همسايه هميشه همچون برادراني صميمي ضامن صلاح و سلامت يكديگر هستند این نکته را یادآور میشود که اگر غرب آسیا بخواهد مسیر پیشرفت و توسعه را ( اعم از توسعه انسانی و اقتصادی ) بپیماید ناچار است ابتدا از مسیر همگرایی اقتصادی و همسویی روابط مالی در بین خود حرکت کند، و با نگاه به مناطقی همچون جنوب شرق آسیا و یا قاره اروپا الگو برداری رفتاری مناسبی داشته باشد. در این بین نباید از اهمیت نهادهای بین المللی در این همگرایی غافل ماند و با یادآوری نظریه و ساختار «نهادگرایی نئولیرال » به تاثیر پر رنگ این سازمان ها در شکل گیری نظم جهانی با تکیه بر تاثیر مستقیم و دولت ها اشاره کرد ، سازمان هایی همچون «اتحادیه اروپا» و یا « آ س آن »که همگی پایه ها و یشه های اقتصادی داشته اند و کشورهای عضو را در اوج خصومت ها باتوجه به پیوند های اقتصادی به یکدیگر نزدیک کرده و سرریز این پیوند های اقتصادی در بحث های امنیت ، سیاست و یا فرهنگ خود را نشان میدهد.

در آخر لازم به ذكر است هوشمندي رهبران جمهوري اسلامي ايران و ايجاد روابط با ساير كشورهاي دوست  و همسايه مانع بسيار بزرگي در برابر ايجاد سياستهاي جنگ طلبانه و تفرقه افكنانه مي باشد و هوشياري در انتخاب سياست ها و نوع عملكرد باعث همگرايي هرچه بيشتر منطقه مي شود.

سخن آخر اینکه طرح جدید « صلح هرمز» نباید به عنوان یک داروی تمام و کمال برای ناآرامی های منطقه ای برداشت شود بلکه باید آن را یک شروع خوب برای ایجاد همگرایی هرچه بیشتر منطقه و حرکت بسمت ساخت نهادهای قدرتمند منطقه ای دانست تا این نهاد ها سازوکارهای ایجاد روابط چند سویه اقتصادی و یا گفتمان امنیت منطقه ای را برپا کنند چرا که تا هر اندازه روابط اقتصادی ریشه دارتر و گسترده تر در بین این کشورها ایجاد شود از خصومتهای فی مابین کاسته شده و این همسویی ها بسمت امنیت و فرهنگ پیش خواهد رفت.

*دانشجوی کارشناسی ارشد رشته روابط بین الملل دانشگاه مفید

درباره نویسنده

سید عبدالمجید زواری

مدیر اندیشکده روابط بین الملل

خبرنامه اندیشکده روابط بین الملل

با تکمیل فرم زیر،از دست اول ترین اخبار روز دنیا مطلع شوید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

  • دسترسی به به محصولات ویژه سایت
  • تخفیف در کلیه دوره ها
  • دریافت پشتیبانی برای محصولات
  • بهره مندی از تخفیف های ویژه کاربران

جدید ترین محصولات

سبد خرید