آکادمی
انتشارات
دپارتمان ها
فروشگاه
تلویزیون لیبرالیسم اقتصادی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران
پرهام پوررمضان1 پژوهشگر مهمان اندیشکده روابط بین الملل
بسیاری از تحلیلگران و صاحب نظران بر این باورند که میان اقتصاد و سیاست مرزهای بسیار باریکی وجود دارد بعضی سیاست را بر اقتصاد مقدم می دارند و بعضی دیگر حالت بلعکس را زمینه ایجاد این اندیشه می دانند اما در امروزه بسیاری بر این باورند که این دو از هم قابل تفکیک نبوده و به طور دائمی بر یکدیگر تاثیر می گذارند. بعضی بر این باورند که سیاست های بازار آزاد موجب جهت گیری صلح جویانه و مسالمت آمیز در جامعه و فضای بین الملل می شود.به طور کلی بسیاری از رهبران رژیم های سیاسی مختلف در سرتا سر جهان رفاه مادی و انواع آن را برای شهروندان خود در صدر الویت ها قرار می دهند و با برنامه ریزی در جهت اجرای این مهم گام بر می دارند.
یکی از روش های اخذ سیاست های این اندیشه فکری در داخل و جهات دیگر نظام بین الملل ایجاد یک جامعه مرفه است زیرا این مسئله باعث می شود که جامعه در حالت سالم تری ادامه روش دهد و همین امر باعث اخذ تصمیم های درست در عرصه های مختلف بین المللی می شود .امروزه از جهات مختلف ثابت شده است بسیاری از منازعات و درگیری های ملی و فراملی براثر کسب دوماهیت جدانشدنی یعنی قدرت و ثروت است ولی اگر کشور ها و رژیم های سیاسی سیاست های درستی را اخذ کنند و این کشورها از داخل دارای رفاه مادی باشند و در مسیر توسعه گام بردارند به طور ناخود آگاه دچار کاهش انگیزه در راستای اخذ سیاست های جنگ طلبانه می شوند.نکته مهم تر در ساختار نظام بین الملل و سپس مانیفست این اندیشه فکری مسئله ای است که نظم اقتصادی لیبرال باعث وابستگی بین کشور ها می شود و همین امر دلیلی است بر ارتباط تنگاتنگ و مستقیم بین کشورها.و عنصری به نام منفعت مشترک باعث بروز عدم سیاست های خارجی غیر تهاجمی در بین کشور های نظام و جامعه بین الملل می شود.
یکی از مزایای وابستگی متقابل این است که روابط بین کشورها زیاد شده و همین امر باعث کاهش انگیزه و وسوسه تجاوزگری می دهد و در گام بعدی باعث ایجاد صلح های منطقه ای و فرا منطقه ای می شود.از دل این مسئله همکاری های مشترک در سایه تعاملات بین المللی نیز به طور قطع و یقین فراهم خواهد شد.در دید دیگری از این منظر میل و مطلوب دانستن عنصر قدرت نظامی در سرتا سر جهان رو به کاهش گام بر می دارد و همین امر باعث این می شود که نظام اقتصادی در جامعه و نظام بین الملل به طور درست به تکامل های مورد نیاز خود برسد.
لیبرالیست های اقتصادی همواره بر این باورند که سیاست های بازار و تجارت آزاد همواره یک مسیر منفعت خواهانه و دو طرفه می باشداین نوع تفکر باعث این می شود که رژیم های مختلف سیاسی در داخل کشورهایشان بهره وری را به سطح های بالاتری برسانند و درگام دیگر منفعت حاصل از این بهره وری افزایش پیدا کرده و به نوعی توازن قدرت ایجاد خواهد شد.
نکته بعد مردم سالاری دینی است که می تواند عامل همگرایی و اخذ سیاست های مسالمت آمیزی شودکه در گام نخست به هم گرایی شهروندان در سیاست های عدم جنگ اشاره کرد و در گام بعدی می توان به احترامی که از طریق مردم سالاری دینی در جامعه بین الملل بین کشورها برقرار می شود اشاره کرد .البته نظریه و یا در بیان بهتر اندیشه فکری لیبرالیسم اقتصادی به صورت کلی به دلیل ارتباط تنگاتنگ جامعه ایران و اسلام سیاسی موجود در آن به طور یقین قابلیت و ضمانت اجرایی کامل ندارد اما با کمی پژوهش و تحقیق می توان رده هایی از آن را در دولت های دهه ی 60 و 70 مشاهده کرد .در واقع اقتصاد لیبرال در پس از انقلاب اسلامی با آغاز به کار دولت پنجم شروع و در دولت ششم به پایان رسید .
در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به دلیل دکترین خاص و منحصر به فرد امکان در نظر نگرفتن اقتصاد به شکل های گوناگون نیست لذا همین امر سبب می شود تا در دوره سازندگی که وظیفه اصلی نوسازی کشور پس از جنگ تحمیلی بر عهده دولت بود به طور تلویحی این اندیشه در کارکرد دولت مردان قرار گیرد .به عنوان مثال با روند شکل گیری و احیا رابطه ایران و عربستان و دیگر کشورهای حوزه خلیج فارس می توان این سیاست را مشاهد کرد.
