دیپلماسی سلامت جهانی در هنگامۀ کووید-19

کرونا و دیپلماسی

دیپلماسی سلامت جهانی در هنگامۀ کووید-19

آنمول گلچا- دانشگاه لیدن هلند

مترجم: دکتر سعید چهرآزاد

اندیشکده روابط بین الملل: در زمانۀ کووید-19 نگاهبانی از تلاش های کادرِ درمان از ملزوماتِ ساحت سیاست می باشد. اشتراکِ توام با شفافیتِ اطلاعات بین سازمان بهداشت جهانی و کشورها باید مورد ترغیب قرار بگیرد. اما آیا مسئلۀ تایوان مانعی برای این امر خواهد بود؟

سازمان بهداشت جهانی(WHO) یک آژانسِ ویژۀ سازمان ملل متحد است که وظیفۀ رسیدگی به موضوعات «بهداشت عمومی» را برعهده دارد. در وضعیتِ کنونی، جهان در تکاپویِ مبارزه با بحرانِ بهداشت عمومیِ ناشی از گسترش ویروس کرونا(کووید-19) می باشد که سازمان بهداشت جهانی، پاندمیک – عالَم گیر بودن- آن را اعلام کرده است. سازمان بهداشت جهانی، در قالب بخشیِ از وظایف خود در مواجهه با دُشوارۀ بهداشت عمومی، گزارش ها، اندرزها و روندها و فرآیندهای تحقیق و توسعه(R&D) برای مبارزه با این بیماری همه گیر را ارائه داده است.

وجه مهم دیگری که در این رزمایشِ –بهداشتی- می بایست مورد تاکید قرار گیرد، نوعِ رابطه و مراوده بین سازمان بهداشت جهانی و سایر کشورها می باشد. در هنگامۀ شیوعِ اولیۀ کووید-19 که در جمهوری خلق چین(PRC) کشف و مشاهده گردید، دبیرکل سازمان بهداشت جهانی بدون کوچکترین فوتِ وقت با رئیس جمهورِ چین ملاقات کرد. مقصودِ از این مذاکره و گفتگو ایجاد و ساختِ اطمینان از وجودِ درهای باز برای اشتراکِ داده (Data Sharing) بین سازمان بهداشت جهانی و جمهوری خلق چین و همکاری و همیاری مستمر برای اقدامات «مهار» بود. به رغمِ تلاش های سازمان بهداشت جهانی برای برقراریِ ارتباط با همه دولت ها، این نهاد بین المللی از سویِ انجمن جهانی پزشکی به دلیلِ به کناری گذاردن تایوان از گفتگوهای مربوط به بهداشت جهانی مورد انتقادِ شدید قرار گرفته است. اکنون «مسئله تایوان» محک و سنجشِ مهمی از استقلال و بی طرفی سازمان بهداشت جهانی می باشد.

در چهارچوب عضویت سازمان بهداشت جهانی، تایوان به عنوان یک کشور مستقل قلمداد نمی شود، بلکه استانی از استان های جمهوری خلق چین محسوب می گردد. دخالتِ جمهوری خلقِ چین در روابط تایوان با سازمان بهداشت جهانی در قطعنامۀ WHA25.1 مجمع بهداشت جهانی بازنمود شد که از طریقِ حذف دولت تایپه در سازمان بهداشت جهانی با جایگزینی جمهوری خلق چین در صندلی چین تایپه محقق گردید. سپس در سال 2005، ارتباط بین تایوان و سازمان بهداشت جهانی توسط یک تفاهم نامه تعجب آور نه بین تایوان و WHO  بلکه بین جمهوری خلق چین و سازمان بهداشت جهانی تعریف شد. این تفاهم نامه به جمهوری خلق چین این اختیار را داد تا تصمیم بگیرد «چه زمان» باید بین رابطۀ تایوان و سازمان بهداشت جهانی برقرار شود. پس از آن، در سال 2009 تایوان با عنوانِ ناظر به مجمع جهانی بهداشت(WHA) دعوت شد، اما تحت عنوانِ «چین تایپه»، «تایوان» و «استانی از چین»، نه به عنوان یک کشور مستقل.

تایوان به عنوان یک ناظر در سازمان بهداشت جهانی توانست به فضای بین المللی دسترسی پیدا کند و در شصت و هفتمین جلسۀ انجمن بهداشت جهانی موفق گردید دستاوردهای خویش را در پیشگیری از بیماری های غیرواگیر به اشتراک بگذارد. این نوع اشتراک رایگانِ اطلاعات در سازمان بهداشت جهانی برای بهبود و ارتقاء مراقبت های بهداشت جهانی ضروری است. با این حال، در سال 2016 پس از انتخاب شدن رئیس جمهور تسای اینگ-ون در تایوان، جمهوری خلق چین مجددا مانعِ حضورِ تایوان در انجمن بهداشت جهانی حتی به عنوان «ناظر» شد، زیرا رئیس جمهور تسای اینگ-ون طرفدارِ رویکرد خود-حاکمیتی تایوان می باشد. بنابراین، تایوان همچنان به شکلی موثر از کلیه تصمیمات مهم بهداشت و درمان عمومی خارج شده است.

علی رغم عدم امکانِ برقراری ارتباط با سازمان بهداشت جهانی، تایوان توانسته یک سیستم بهداشت و درمان سراسری در کشور به کار بگیرد. در سال 2017، سیستم مراقبت های بهداشتی تایوانی رتبه چهاردهم را در فهرست دسترسی جهانی به بهداشت و درمان به دست آورد. از این رو تلاش های مثبت به حدی توانسته از تایوان در مبارزه با کووید-19 حمایت کند که اکنون تجهیزات پزشکی را اهداء می کند. صرف نظر از این تلاش های مثبت، تایوان یک کشور و عضو مستقل سازمان بهداشت جهانی نیست.

در مارس 2020، در مصاحبه ای بین آقای بروس آیلوارد-دستیار مدیرکل سازمان بهداشت جهانی- و ایوان تانگ(روزنامه نگار)، آقای آیلوارد از پاسخ به سوال عضویت تایوان در سازمان بهداشت جهانی طفره رفت.  سازمان بهداشت جهانی برای کووید-19 داده های تایوان را به همراه داده های جمهوری خلق چین فهرست می کند؛ این قالب از ارائه داده ها به این تصور غلط دامن می زند که تایوان و جمهوری خلق چین مدل های بهداشتی و درمانی مشابهی را اتخاذ می کنند.

با وجود رویکردهای متضاد و پارادوکس بین جمهوری خلق چین و تایوان، ادغام اطلاعات توسط سازمان بهداشت جهانی، ماده 2 اساسنامه آن را نقض می کند، آنجایی که اشتراک گذاری دقیق اطلاعات را الزامی می داند. در فوریه 2020، اطلاعات ادغام شده توسط سازمان بهداشت جهانی باعث شد که ایتالیا و ویتنام تمام پروازهای خود را به تایوان ممنوع کنند، در صورتی که تایوان فقط 10 مورد تایید شده در مقایسه با آمار 11000 نفری جمهوری خلق چین داشت.

در پایان، رمز و راز عضویت تایوان را باید با توجه به الزام عضویت دولت محور توسط سازمان بهداشت جهانی(WHO) رمزگشایی نمود، آنجا که طبق ماده 3 قانون اساسی سازمان بهداشت جهانی عضویت در WHO صرفا برای کشورها و دولت ها آزاد است. و از آنجایی که تایوان به عنوان یک کشور مستقل محسوب نمی گردد و معیارهای سازمان بهداشت جهانی از طریق ماده 3 مانیفست آن محقق نمی شود عضویت آن نیز از سوی این نهاد بین المللی مورد پذیرش قرار نمی گیرد. این امر موجب شده است جمهوری خلق چین اذعان کند که سپردن صندلی نهادهای بین المللی به تایوان غیرقانونی می باشد.

این عواقب سیاسی، در مراقبت های بهداشت جهانی پیامدهایی را به همراه دارد، زیرا در مارس 2020 یک مورد نابهنگام در موارد کووید-19 تایوان رخ داد. مسئله مهم در این جا این است که WHO یک سازمان بین المللی می باشد و خود را ورای ایدئولوژی های دولت های گوناگون تعریف می کند، از این جهت که اقدامات تایوان عواقب بین المللی دارد، سازمان جهانی بهداشت به عنوان یک سازمان مستقل باید علاقمند به ارتباط حداقل با تایوان باشد. این مسئله باعث می شود WHO در مبارزه با کووید-19 مجهزتر گردد و این سازمان را در اقدامات تایید و ارزیابی تحت آیین نامه بین المللی بهداشت 2005(IHL 2005) قرار می دهد.

مرکز امنیت جدید، گزارشی را در ماه مه 2019 منتشر کرد که در آن آمده است “سازمان های بین المللی به عرصه ای برای رقابت های ایدئولوژیک تبدیل شده اند، که در آن هدف پکن این است که حکومت خودکامه به همان اندازه حکومت های دموکراتیک مشروع به نظر برسند.” با این حال، همه گیری ها به ایدئولوژی های دولت ها احترام نمی گذارند و سازمان های بین المللی که به عنوان رستگاری بشر برای یک کالای مشترک جمعی ایجاد می شوند، نباید از تایوان که یک ذینفع مهم در امور بهداشت عمومی است را مستثنی نمایند. اگر سازمان بهداشت جهانی همچنان تایوان را تحریم کند، هرگز نمی تواند یک سازمان بین المللی باشد که سلامت عمومی جهانی را نمایندگی می کند. حداقل، تایوان باید به عنوان یک ناظر به سازمان جهانی بهداشت بازگردانده شود.

درباره نویسنده

سید عبدالمجید زواری

مدیر اندیشکده روابط بین الملل

خبرنامه اندیشکده روابط بین الملل

با تکمیل فرم زیر،از دست اول ترین اخبار روز دنیا مطلع شوید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

  • دسترسی به به محصولات ویژه سایت
  • تخفیف در کلیه دوره ها
  • دریافت پشتیبانی برای محصولات
  • بهره مندی از تخفیف های ویژه کاربران

جدید ترین محصولات

سبد خرید