عنوان: گذری بر تاریخ مالکان همدان
مولف:شعبانعلی معظمی
پدیدآورنده: اندیشکدۀ روابط بینالملل با همکاری اندیشکده صنایع نرم
نوبت چاپ: اول/ 1399
تلفن مرکز پخش: 09125645463
قیمت: 110 هزار تومان
قطع: رقعی
تعداد صفحات: 115
اندیشکده روابط بین الملل: تاریخ رمزورازهای بیشماری دارد. بسا پیشامدهای تاریخی که اسرار آنها همچنان برای نسلهای آینده مرموز و پوشیده مانده است و راز سربهمهرش در سینۀ تاریخسازان به خاک سپرده شده است.
این مجموعه محدود به تاریخ خانهای همدان و گذشتۀ پرفرازونشیب آنها نمیشود، لذا نمیتوان تنها نام تاریخ خانهای همدان را بر آن نهاد، بلکه میتوان آن را گزیدهای از آن تاریخ یاد کرد. این گفتار سیر پیشامدهای قابلبحث همراه آدابورسوم بعضی از مالکان بزرگ پیرامون شهر همدان مانند قراگوزلوها (= چشمسیاهان) و… از ابتدای سلسلۀ صفویه تا پهلوی و اصلاحات ارضی (1341-1342) و بعد آن حتی تا اوایل انقلاب اسلامی ایران را در بر دارد.
نفوذ خانها بهصورت گروهی در تمام کشور ایران تسری داشت و منحصر به همدان نبود، چنانکه همگان آگاهی دارند تا قبل از مشروطیت اکثر پادشاهان و حاکمان ایران از این نفوذ (ایلات و عشایر) توانایی حاکمیت پیدا کردند، بهویژه از زمان برقراری حکومت صفویه که تقریباً تمامیت سرزمین ایران آن روز را در بر داشته است. بعد از فروپاشی فرمانروایی صفویه که اواخر آن در تاریخ ایران بسیار دردآور بود، نادر از طوایف افشار که این ایل نیز خود زیرمجموعۀ صفویه و از قزلباشها بودند، ظهور کرد و تمامیت ارضی کشور ایران را در قارۀ آسیا دوباره جایگاهی بخشید و کشور ایران در دورۀ کوتاه زندیه (1163-1193) به سامانی بدون تنش رسید و آرامش در آن برقرار شد. برپایی حکومت قاجارها (ابتدای 1212هق) با خونریزی بسیاری از مردم ایران شروع شد تا آغامحمدخان به حاکمیت دست یافت و این دستیابی براثر کمک مؤثر ایلات چادرنشین و گلهدار ترکان شمالی ایران و قراگوزلوهای ساکن پیرامون همدان رخ داد. گروهی از قراگوزلوهای همدان با بوسیدن رکاب و دستهای خونین خواجۀ قجر و بقیۀ خاندان وی به مال و مکنت و توانایی دست یافتند و تا پایان قاجار و حتی دوران پهلوی در کنار آنها باقی ماندند و نان مردم این شهر در دستان آنها بود و هر زمان اراده میکردند برای منافع خود قحطی به وجود میآوردند. ناصرالدینشاه قاجار مانند پدربزرگش فتحعلیشاه در امور مملکتداری بیتدبیر بود و با پیشنهادها و گزارشهایی که به او میدادند، با بیاعتنایی برخورد میکرد. مردم عادی و عوام با روضه و روحانیت مشغول بودند و رجال و خواص چنان به عیشونوش مشغول بودند و در خواب فرو رفته بودند که از حوادث روزگار بیخبر بودند و از چاپیدن رعیت به خارج از کشور سفر میکردند و در خوشگذرانی به سر میبردند و از ایران غافل بودند و ایران را قرنها عقب بردند تا اینکه با مرگ ناصرالدینشاه انقلاب مشروطیت بهرهبری آخوند خراسانی در سراسر کشور ایران طنینافکن شد و با توجه به مخالفت روسیۀ تزاری و عثمانی و انگلستان این انقلاب نافرجام ماند، این در حالی بود که این انقلاب برای ایران خیلی اهمیت داشت و کارهای شایستهای انجام شده بود.
در دورهای از گذشتۀ این شهر، همۀ مالکان، خانها و بیگها در همدان بهجز سرابیها بعد از قراگوزلوها به مالکیت رسیدند، اعم از فاتح، بنیصدر، حبیبیها، نظریها، زمانیها، کاظمیها، زجاجیها، سجادیها، شریفیها، طباطباییها و… . این دفتر عاری از تعصب است، هرچند خالی از عیب و لغزش نیست، ذکر عملیات نظامی و جنگ و ستیزهای این طایفه موردنظر نیست، بلکه بیشتر مالکیت و رفتار و عملکرد آنها در منطقه موضوع گفتار است.
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.