میلاد زراعت کار

اندیشکده روابط بین الملل:  تنگه باب المندب با توجه به موقعیت راهبردی آن از اهمیت ویژه ای برای رژیم صهیونیستی برخوردار است و نگاه این رژیم به این آبراهه به مثابه نگاهی است به موجودیت اسرائیل ، در این نوشتار به اثرات راهبردی این تنگه بر روی امنیت اقتصادی رژیم صهیونیستی میپردازم .

اهمیت ژئوپلتیکی تنگه باب المندب

در قدم نخست، آن چیزی که تنگه باب المندب را به عنوان سومین شریان پراهمیت جهان پس از تنگه جبل الطارق و تنگه هرمز قرار داده است، موقعیت ژئوپلتیکی آن است. تنگه باب المندب به عنوان یک گذرگاه استراتژیک که قاره آسیا را به قاره آفریقا متصل می‌کند، از شرق به یمن و از غرب به جیبوتی منتهی می‌شود و محل تلاقی این دو قاره به‌شمار می‌رود. از سوی دیگر، باب المندب پل ارتباطی ورود کشتی‌ها به سمت کانال سوئز است و حدفاصل این دو، دریای سرخ قرار دارد که اهمیت فوق‌العاده‌ای برای تجارت رژِیم صهیونیستی دارد. به معنای دیگر تنگه باب المندب دریای سرخ را به دریای عرب و خلیج عدن و سپس به اقیانوس هند متصل می‌کند. فاصله‌ی میان دو کرانه‌ی این تنگه 22 کیلومتر است. جزیره‌ی میون (پریم ۲) این تنگه را به دو آبراه تقسیم کرده است که آبراه شرقی آن ( با عرض 4 کیلومتر و عمق 30 متر ) به نام باب اسکندر و آبراه غربی آن (با عرض 16 کیلومتر و عمق 100 تا 200 متر) به نام دقة المایون معروف است. جابجایی تمام کالاهای بین‌المللی از طریق گذرگاه غربی این تنگه صورت می‌گیرد. مجموع عرض هر دو مسیر دریایی این تنگه که در غرب جزیره‌ی پریم قرار گرفته است از حدود 3.5 کیلومتر تجاوز نمی‌کند. زیرا آب‌های ساحل جیبوتی کم عمق بوده و امکان تردد کشتی‌ها در آن وجود ندارد. طول تنگه‌ی باب المندب نیز حدود 150 کیلومتر است که از جنوب اریتره تا مرزهای جنوبی جیبوتی (مرز مشترک جیبوتی و سومالی) کشیده شده است. موقعیت مناسب جزیره‌ی پریم نسبت به تنگه‌ی باب المندب موجب شده است تا کشور یمن بیش از کشورهای دیگر بر این تنگه اشراف داشته باشد. بر اساس حقوق بین‌المللی دریاها آب‌های سرزمینی هر کشور، از یک نقطه‌ی ساحلی آن به طول 12 مایل محاسبه می‌شود. بنابراین گذرگاه آبی باب المندب در محدوده‌ی آب‌های سرزمینی یمن قرار گرفته است. اما تلاش‌هایی که ابرقدرت‌های جهان برای بین‌المللی کردن گذرگاه‌های آبی تنگه‌ها انجام دادند موجب شد تا حقوق کشورهای مشرف بر تنگه‌ها و گذرگاه‌های آبی (از جمله تنگه‌ی باب المندب ) کاهش یابد.

اهمیت اقتصادی:

این تنگه ارتباطات سریع و کم هزینه میان قاره آسیا به اروپا و از اروپا به آمریکا را ممکن ساخته است. حدود ۱۲ درصد حجم تجارت جهانی و ۳۰ درصد ترافیک کشتی‌های کانتینری جهان از طریق این تنگه صورت می‌گیرد. روزانه حدود ۴ میلیون بشکه نفت از باب المندب در مسیر اروپا ترانزیت می‌شود. در حدود ۲۵ هزار کشتی از این منطقه عبور می‌کنند. بخش زیادی از منابع انرژی اروپا، مانند نفت و سوخت دیزل، از طریق این آبراه وارد می‌شود. محصولات غذایی مانند روغن و غلات و بسیاری از محصولات تجاری دیگر نیز از همین کانال وارد اروپا می‌شوند.

اهمیت باب المندب و دریای سرخ برای رژیم صهیونیستی:

تل‌آویو برای حفظ موجودیت خود به آبراه‌های بین‌المللی وابستگی بالایی دارد. کشتی‌های کانتینری که کالاهایی از جمله کفش، پوشاک، مبلمان و کالاهای برقی را به اسرائیل می‌آوردند، از تنگه باب المندب به دریای سرخ وارد می‌شوند و از آنجا به بندر ایلات در منتهی الیه سرزمین‌های اشغالی می‌رسند . واردات و صادرات آسیایی حدود یک چهارم کل تجارت خارجی رژیم را تشکیل می‌دهد که عمدتاً از طریق مسیرهای دریای سرخ ترانزیت می‌شود. حجم تجارت دریایی خارجی‌  اسرائیل بالغ بر ۴۰۰ میلیارد شکل در سال است و ۹۹ درصد حجم واردات از طریق کشتی‌ها و دریا انجام می‌شود که ۳۰ درصد آن از طریق دریای سرخ می‌آید. حدود ۴۰٪ کالاهایی که به اسرائیل می‌رسد، از کانال سوئز می‌گذرد. بسته شدن تنگه برای رژیم به معنای متوقف شدن تبادل ۱۵ میلیارد دلاری از طریق این تنگه است. با بسته شدن باب المندب، کشتی‌های رژیم اسرائیل باید قاره آفریقا را کاملا دور بزنند. تأخیر در عرضه مواد اولیه و کالا به دست اسرائیلی‌ها می‌تواند به سایر بخش‌های صنعت در اسرائیل گسترش یابد

ورود یمن به جنگ غزه

یمن کنترل بخش هایی از باب المندب را در اختیار دارد که عملا به این کشور اجازه میدهد تا جلوی ورود کشتی های اسرائیلی را به بنادر این رژیم بگیرد. ورود یمن به کارزار جنگ غزه عملا باعث تغییر توازن در جنگ و ایجاد شرایط سخت برای این رژیم شد به گونه ای که عملا یمن مانع از عبور کشتی های اسرائیل از باب المندب میشود. اهمیت اقدامات جنبش انصارالله یمن برای توقیف و حمله به کشتی‌های مرتبط با رژیم صهیونیستی تنها منحصر به قدرت‌نمایی در حوزه نظامی نمی‌شود – البته ناگفته نماند این بُعد از موضوع نیز با توجه به امکانات محدود رزمندگان یمنی، بسیار حائز اهمیت است-، بلکه دستاورد نیروهای یمنی در حمله به محموله‌های اسرائیلی، در محدودیت‌های شدیدی تعریف می‌شود که این رژیم در حوزه اقتصاد و امنیت غذایی با آن روبروست. در واقعیت امر، 80 درصد از منابع مورد نیاز رژیم صهیونیستی در حوزه انرژی از خارج وارد می‌شود و تنگه باب المندب نیز یکی از مدخل‌های اصلی این موضوع بشمار می‌رود و محدودیت واردات از این نقطه برای رژیم اشغالگر، بسیار گران تمام خواهد شد. بر اساس منابع رسمی، در سال 2023 نزدیک به 100 میلیون تن از واردات اسرائیل از گذرگاه باب المندب صورت پذیرفته است. از سوی دیگر از قدیم الأیام تنگه باب المندب همواره به عنوان گلوگاه اسرائیل برای تامین منابع غذایی خود به‌شمار می‌رفته است و حملات انصارالله به محموله‌هایی که از این تنگه به سمت سرزمین‌های اشغالی در حرکت هستند، تبعات بسیار منفی در امنیت غذایی این رژیم خواهد داشت.

محدودیت ایجاد شده در تنگه باب المندب توسط رزمندگان انصارالله، تنها واردات رژیم صهیونیستی را تحت الشعاع قرار نخواهد داد، بلکه شرکت‌های اسرائیلی دیگر قادر نخواهند بود تا تولیدات خود را به سایر کشورها ارسال نمایند. از سوی دیگر تا پیش از عملیات طوفان الأقصی، بخش عظیمی از صادرات رژیم صهیونیستی از این تنگه صورت می‌گرفته است و در صورتی که حملات انصارالله به محموله‌های متعلق به این رژِیم تداوم داشته باشد، می‌توان گفت که اقتصاد رژیم صهیونیستی ضرر هنگفتی خواهد کرد، همانگونه که اکنون به دلیل جنگ در نوار غزه، بسیاری از شرکت‌های این رژیم در آستانه ورشکستگی کامل قرار گرفته‌اند.

ضربات اقتصادی بسته شدن تنگه باب المندب به اسرائیل

بر اساس داده های وزارت اقتصاد رژیم صهیونیستی، ارزش صادرات اسرائیل در سال 2023 بیش از 166 میلیارد دلار بوده است. بر اساس اطلاعات رسمی اسرائیل، 38 درصد از کالاهای اسرائیلی به بازارهای اروپایی صادر شده، در حالی که 35 درصد از آنها به کشورهای آمریکایی و 24 درصد هم به آسیا و مابقی به آفریقا و اوکراین صادر شده است. بیشتر این صادرات از طریق تنگه باب المندب صورت گرفته است، چون این آبراهه اقیانوس های مختلف و قاره ها را به هم وصل می کند به همین دلیل، بسته شدن باب المندب به معنی نابودی صادرات رژیم صهیونیستی و زیان اقتصادی غیرقابل توصیف آن است. از سوی دیگر، ارزش واردات کالا به اسرائیل در سال 2023 بالغ بر 107.7 میلیارد دلار بوده که نسبت به سال 2022 افزایش 16.9 درصدی داشته است. بسته شدن باب المندب می تواند واردات اسرائیل را هم با مشکلات عدیده روبه رو ساخته و آن را به ورطه نابودی بکشاند. لازم به ذکر است که داده های سازمان کشتیرانی و بنادر وزارت حمل و نقل اسرائیل نشان می دهد که در سال 2022 حدود 40.6 میلیون تُن  کالا در بنادر اسرائیل تخلیه شده و حدود 18.2 میلیون تن کالا در این بنادر بارگیری شده اند.

بحران در بندر ایلات (ام الرشراش) در پی تهدیدات انصار الله یمن

در پی اقدامات انصارالله یمن و ممانعت از عبور کشتی‌ های عازم اسرائیل از طریق باب المندب، بندر ایلات فلج شده و آسیب اقتصادی و تجاری شدیدی دیده است. صادرات و واردات خودرو، مواد شیمیایی و مواد خوراکی اسرائیل از بندر ایلات صورت می گیرد و بعد از ماجرای باب المندب، صادرات و واردات این کالاها تقریبا به صفر رسیده اند. با وجود این که تنها 3 درصد از کل ترانزیت کالاها در اسرائیل از طریق ایلات صورت می گیرد اما نباید از خاطر برد که ایلات بزرگترین بندر برای واردات خودرو به اسرائیل است و حدود 44 درصد از تمام وسایل نقلیه وارد شده به اسرائیل در این بندر تخلیه می شوند.

نتیجه گیری

به طور کلی اهمیت باب المندب برای امنیت اقتصادی اسرائیل غیرقابل توصیف است به این دلیل که رژیم صهیونیستی ازطریق دریا بسیاری از تبادلات تجاری خود را انجام میدهد و در این میان تنگه باب المندب دروازه ورود کالاهای اسرائیلی به کشورهای آسیایی می باشد. بعد از اتفاقات ۷ اکتبر و ورود انصارالله یمن به جنگ با اسرائیل، شاهد این موضوع هستیم که هزینه جنگ در غزه برای اسرائیل به قیمت نابودی تجارت دریایی این رژیم در حال اتمام است و حضور انصارالله در میانه جنگ باعث توقف تجارت دریایی رژیم در بندر ایلات شده است. با توجه به تمامی فاکتورها، باب المندب گذرگاه حیاتی اسرائیل برای ادامه حیات دریایی است و این ضعف را میتوان بزرگترین ضعف این رژیم برای پیشبرد تجارت دریایی آن دانست و به همین دلیل نگاه رژیم به این تنگه، نگاهی است که باید به هر جهت از دستیابی محور مقاومت به کرانه های تنگه جلوگیری کرد و به همین دلیل سعی دارند در سطح بین الملل با ایجاد ائتلاف رویکرد یمن به جنگ را خنثی و این رژیم را از زیر فشار فزاینده اقتصادی رهایی بخشند.