محمد حسنی در یادداشتی برای اندیشکده روابط بین‌الملل می‌نویسد: تغییرات آب و هوایی گسترده صورت گرفته، می‌تواند امنیت ملی کشور را تحت شعاع قرار دهد، به همین خاطر در جهت تامین امنیت ملی ارتش باید رکنی جدید در حفاظت از محیط زیست باشد

محمد حسنی، کارشناس حوزه دیپلماسی محیط زیست

اندیشکده روابط بین‌الملل: امروز به لطف پیشرفت علم و تکنولوژی توانستیم با ثبت تمام متغیرهای محیط زیست متوجه بشویم که تولید کربن هر ساله چقدر خسارت به کل جامعه جهانی وارد می‌کند و این خسارت‌ها کاملا زیان‌بار و غیرقابل جبران هستند. تغییرات آب و هوایی باعث به وجود آمدن خشکسالی‌های پی در پی یا بارش‌های سنگین و سیل آسا و یا تغییر اقلیم مناطق شوند. این امر سبب شده همواره کشورها دچار بحران‌های بزرگ شده و همواره در صدد رفع این مشکلات هستند. امنیت ملی یکی از اصول اولیه تشکیل حکومت‌ها است و در صورت عدم وجود حکومت‌ها سقوط می‌کنند.

بهار عربی را به‌عنوان جدیدترین نمونه از خطرات تغییرات آب و هوایی برای امنیت ملی می‌توان نام برد. با شروع خشکسالی و اعتراضات مردم و افزایش دامنه آن باعث ایجاد بحران‌های داخلی شده و سقوط امنیت ملی باعث تغییرات در حکومت‌های مانند لیبی و یمن و دیگر کشورها شده است. این نوع تغییرات در آینده افزایش محسوسی خواهد یافت . زیرا الگوی مصرف در جامعه جهانی کاملا تغییر کرده و این باعث افزایش دما سطح کره زمین شده و تغییر در دما باعث ذوب شدن یخ‌های قطب‌های شمالی و جنوبی شده و این امر سبب بالا آمدن آب دریاها می‌شود. بالا آمدن آب دریاها باعث تغییر در خط ساحلی کشورهای حاشیه دریا شده و حتی باعث از بین رفتن پایگاه‌های ساحلی ارتش  و یا شهرهای کوچک حاشیه‌ای می‌شود. این امر باعث افزایش هزینه بر روی دوش دولت‌ها می‌شود.

در ایران ارتش همواره به عنوان نیروی دفاعی از مرزها در برابر دشمنان خارجی بوده و از دیرباز پاسدار مرزها بوده است. اما امروزه با تغییرات اقلیمی ارتش وظیفه جدیدی به عهده گرفته و آن خدمات و امدادرسانی به مناطق آسیب دیده بوده است مانند سیل در استان گلستان یا لرستان یا زلزله کرمانشاه یا خدمات امدادی در استان خوزستان برای جلوگیری از سیل، این وظایف باعث شده ارتش همواره آمادگی خود را برای مقابله با این نوع حوادث حفظ کند، اما یک مشکل بزرگی که در کنار این وظایف رخ می‌دهد، این است که ارتش به عنوان مرزبان و حافظ امنیت ملی در صورت رخ دادهای طبیعی در مناطق مختلف شروع به کمک رسانی کند آیا افراد شاغل ارتش می‌توانند هم در حفظ امنیت ملی موفق باشند هم در کمک رسانی به مناطق آسیب دیده؟ اگر خطرات دیگری کشور را تهدید کرد چگونه میتوان تمرکز نیروی خود را منتقل کند؟ آیا با وقوع خشکسالی در مناطق حساس و آسیب پذیر کشور پایگاه های ارتش باید از آن مناطق برچیده شوند یا باید به قوت خود باقی بمانند؟ افراد شاغل در این نوع مناطق نیاز به چه خدمات و دوره های از آموزش و زندگی را دارند؟

این سوالات نشان می‌دهد که حفظ امنیت ملی در تغییرات آب و هوایی گسترده که صورت گرفته باید برای تامین امنیت ملی فکری جدید به کار بست و ارتش این آمادگی را باید در خود ایجاد کند. بالا آمدن سطح آب در آینده باعث ایجاد چالشی جدید برای نیروی دریایی و زمینی ارتش در جزیره‌های خلیج فارس و دریای عمان می‌شود. خشکسالی در استان‌های جنوبی کشور و شمال شرقی باعث افزایش هزینه‌های نگهداری پایگاه‌ها در این مناطق است و کاهش یا افزایش دما باعث می‌شود آموزش افراد سخت‌تر شده و هزینه‎های انسانی و خطرات آن را افزایش دهد. به‌عنوان مثال خشکسالی باعث افزایش گرد و خاک شده که این امر باعث خرابی بیشتر تجهیزات رادیویی و حتی تغییر در ساختار ماشین‌های مورد استفاده است، یا بارش‌های سنگین باعث از بین رفتن و تحت کنترل گرفتن مناطق شده و پرواز پهپادهای شناسایی را با مشکل مواجه می‌کنند . افزایش سطح آب دریا سبب از بین رفتن پایگاه‌های خارک یا بوشهر یا کنارک می‌شود و این یعنی باید به فکر تغییر مکان این نوع پایگاه ها شوند و شروع به تغییر در نوع ساختار وسایل مهندسی و حفاظتی و حتی بروز رسانی ادوات خود مانند کشتی و قایق‌ها و دیگر وسایل خود بکنند.

 ارتش باید رکنی جدید در حفاظت از محیط زیست باشد زیرا این تغییرات باعث به خطر انداختن امنیت ملی نیز محسوب می‌شود. حتی اروپا و آمریکای شمالی در نیروی متحد خود به عنوان ناتو برگی جدید را به عنوان وظیفه این نیرو عنوان کرده‌اند، از این قرار که نیروی سبز یعنی نیرویی که باید حامی حفظ محیط زیست در مناطق و پایگاه های خود باشد و همچنین در کشورهای مورد توافق به ارتش و مردم آن مناطق آموزش داده و وسایل مورد نظر را به آنها بدهد. ایران نیز باید شروع به استفاده از این ارگان خود جهت حفظ منابع طبیعی و زیستی کرده و خود را با بروزرسانی و ایجاد ساز و برگ جدید در مقابله با این رخداد آماده بسازد.