امروز جنگ آب؛ فردا جنگ نان

محمد حسنی در یادداشتی برای اندیشکده روابط بین‌الملل می‌نویسد: تورم ، خشکسالی، استفاده ناصحیح و مدیریت نادرست همواره سبب شده که کشورهای مختلف را دچار بحران‌های داخلی کند. این عوامل از چند سال گذشته در ایران هم کم کم مشاهده شده و امروزه گسترش یافته به نحوی که شاهد درگیری‌های شدید بین نیروهای نظامی و مردم بر سر مسائل پیش آمده بوده.

نویسنده: محمد حسنی، کارشناس ارشد روابط بین‌الملل (متخصص حوزه دیپلماسی محیط زیست)

اندیشکده روابط بین‌الملل: تورم ، خشکسالی، استفاده ناصحیح و مدیریت نادرست همواره سبب شده که کشورهای مختلف را دچار بحران‌های داخلی کند. این عوامل از چند سال گذشته در ایران هم کم کم مشاهده شده و امروزه گسترش یافته به نحوی که شاهد درگیری‌های شدید بین نیروهای نظامی و مردم بر سر مسائل پیش آمده بوده. آیا مردم حق اعتراض دارند؟ آیا حق دارند خود را مستثنی از مردم استان‌های مجاور خود بدانند؟ پاسخ این سوالات همانند راه رفتن بر روی لبه تیغ است که جواب روشن و پاسخ دقیقی برای آن نمی‌توان یافت.

به عنوان مثال در جنگ داخلی سوریه اعتراضات اولیه توسط کشاورزان شکل گرفت. اول خشکسالی‌ها سبب کم آبی شد و عدم درک درست دولت از معیشت مردم و ناتوانی آن در حل مشکل باعث شد هسته‌های کوچک اعتراض شکل بگیرد . با حل نشدن و ادامه این مشکلات آهسته هسته‌های اعتراض‌ها بزرگتر و بهم پیوسته‌تر شدند و توسط مردم و گروه‌ها و حتی دخالت‌های خارجی اشکال و ابعاد بزرگتری را به خود گرفت که داعش را می‌توان فرزند ناخلف این بحران نام گذاری کرد.

ترکیه را شاید بتوان به‌صورت عمده اما غیرمستقیم عامل این جنگ داخلی قلمداد کرد ، چراکه ترکیه با احداث سدهای مرزی  و آبگیری آنها باعث کم آبی در پایین دست خود یعنی شهرهای شمالی سوریه شده است. جنگ‌های بر سر آب، جنگ‌هایی است که با توجه به گرم شدن زمین و تغییرات شدید اکوسیستم طی صد سال اخیر را کاملا محسوس دانست و حتی لرزش‌های کوچکی از اختلافات و اعتراضات  را نیز در نقاط مختلف احساس کرد. امنیت ملی کشورها همواره به صورت مستقیم با امنیت غذایی در آن کشورها می‌توان نسبت داد. هر چقدر امنیت غذایی یعنی دسترسی همگانی به غذا به اندازه کافی و قدرت خرید متوازن بالاتر باشد امنیت ملی آن کشور هم به صورت قابل توجه‌ای بالاتر است.

امروزه با توجه به سطح بحران‌های داخلی که بیشتر آنها نشات گرفته از عدم امنیت غذایی است باید دولت را که به عنوان نماینده مردم است به سمت حل این بحران پیش برد. مجلس با توانایی تصویب قانون‌های ملی و حتی فراملی به دولت اجازه حل بحران‌ها را بدهد ، نه اینکه با تصویب قانون‌های محلی یا قومی ، کوتاه مدت و زود بازده فقط سبب جمع‌آوری آرا برای خود در دوره‌های بعدی انتخابات شوند.

دولت نیز باید با توجه به نوع بحران‌ها با فراخوان افراد متخصص و دانشگاهی برنامه‌های جامع و بلند مدت را تنظیم و مورد اجرا قرار دهد، که می‌توان دیپلماسی محیط زیست را به نوعی یکی از این نوع ابزار در دست دولت دانست ، در سفر آقای رییسی در تاریخ  ۷ آذر ماه سال جاری طی سخنرانی خود درخواستی را نیز از کشورهای عضو این سازمان نیز بیان کردند و از این کشور ها درخواست کمک به حل بحران آب در ایران را کردند.

این ظرفیت دیپلماسی امری بوده که همواره توسط دولت‌های قبل مغفول مانده و از آن استفاده درستی نشده، جنگ آینده جنگ آب یا بهتر بگوییم جنگ نان است . مخصوصا کشوری به‌مانند ایران که نشان داده با توجه به ظرفیت ‌های فراوان ولی عدم درک درست نمایندگان آنها مردم اعتماد خود را به آنها کمرنگتر کرده‌اند و دیگر صبر و شکیبایی سابق را ندارند. بنابراین باید با استفاده از قدرت دیپلماسی به فکر احیای معیشت مردم بوده و با قدرت فراوان کم کارهای گذشته را جبران کنند.