بازتاب انقلاب اسلامی ایران در افغانستان

نادیادرویش_محمدهادی واعظ مهدوی

اندیشکده روابط بین الملل: پیروزی انقلاب اسلامی ایران در زمستان ۱۳۵۷ که طومار حکومت پهلوی را در هم پیچید نوید بخش رهایی از سلطه و استکبار جهانی بود و از همان ابتدا شماری ازکشورها با سر لوحه قرار دادن این انقلاب تحولات  مثبتی را در ساختار حکومتی خود به ارمغان آوردند که در پژوهش پیش رو به اختصار به بازتاب انقلاب اسلامی در افغانستان میپردازیم.

افغانستان؛سرزمین چهار راه فرهنگ باستان

افغانستان،  سرزمینی با چند زبان و گویش در دل آسیای مرکزی با قدمت تاریخی، به جهت موقعیت مهم و حساس ژئواستراتژیکی و ژئوپلتیکی و موزائیکی سرشار از فرهنگ و  تمدن عظیم است که در تاریخ هزاران ساله این سرزمین به عنوان” چهار راه فرهنگ های باستان” یاد میشود.  بسیاری از استعمارگران جهان چشم طمع به آن دوخته اند. در نخستین دوره پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، آسایش و امنیت رخت از افغانستان بسته بود و افغانستان میدان جنگ با شوروی سابق شده بود  و احزاب جهادی مبارزه را  هدایت و سازماندهی می کردند در این برهه سربازانی که از کشورهای آسیایی شوروی وقت در افغانستان به سر می بردند به نحوی با مجاهدین افغانی در ارتباط بودند .

حمایت شخصی امام خمینی از مبارزات مردم افغانستان علیه نظام کمونیستی و در پی آن، ایستادگی ملت در برابر ارتش سرخ شوروی، خود از جمله عواملی بود که موجبات تأثیرگذاری ارزش‌های حاکم بر نهضت مردم ایران را بر همسایه‌ی شرقی فراهم ساخت. آشنایی مردم افغانستان با اندیشه‌های امام خمینی، به دوران تبعید ایشان در عراق برمی‌گردد. در آن سال‌ها بسیاری از طلاب و روحانیون افغان به خدمت امام رسیده و با افکار و آرای ایشان آشنا شدند و پس از بازگشت به کشور خود، به ترویج این اندیشه‌ها می‌پرداختند.

دهه دوم انقلاب ایران، با فروپاشی اتحاد شوروی، پیروزی مجاهدین درکشور و استقلال کشورهای آسیایی شوروی سابق همزمان بود که به دلیل همسایگی و مشترکات مذهبی و فرهنگی با افغانستان، تأثیر بسیاری از احزاب و مجاهدان افغان می گرفتند. این روند تا زمان ظهور طالبان همچنان ادامه داشت، که با ظهور این گروه تقریباً این پل ارتباطی قطع شد.

رشد و بالندگی افغانستان در پی انقلاب اسلامی

بازتاب انقلاب اسلامی ایران در افغانستان را میتوان در موارد زیر به اختصار بیان نمود:

بیداری اسلامی: هرچند بیداری و احیای اسلامی در پرتو تلاش علمای اهل سنت افغانستان به بیش از پیروزی انقلاب اسلامی باز می گردد ، رهبران اصلی جهاد و افغانستان از اخوان المسلمین و علمای الازهرا مصر تاثیر می پذیرند با وجود هویدا بودن ریشه های اسلام در تار و پود این سرزمین، نقش انقلاب اسلامی را در گسترش و عمومیت یافتن این احیاگری را نباید انکار کرد.

تقویت روحیه بیگانه ستیزی: شکست  ننگین لشکر انگلیس در جنگ های خونین با افغان ها اثبات کرد که بیگانه ستیزی از ویژگی های محرز افغان ها می باشد. و نشان داد که این ملت به هیچ وجه روحیه تسلیم پذیری در برابر استعمار و استثمار بیگانگان را از دست نمیدهد و مخلصانه از کیان، عزت، شرف دینی و ملی خود پاسداری می کند. خروج ننگ بار روس ها پس از سالها جهاد و مقاومت افغانها خود مهر دیگری بر تایید این مطلب است.

مقاومت و تقابل موفقیت آمیز انقلاب اسلامی در برابر قدرت های امپریالیستی، به ویژه استکبار جهانی نیز روحیه بیگانه ستیزی  آنان را تقویت نمود و آنان را در مبارزه علیه زورگویان، بیش از پیش ترغیب کرد و بر شجاعت آنان افزود.

شایان ذکر است در کنار اثرات دینی و معنوی در تمام بخش های افغانستان تاکتیک های مبارزاتی مردمی که در جریان مبارزات گسترده مردم ایران علیه رژیم استکباری پهلوی به کار گرفته شده بود و نقش آن بر نحوه ی قیام افغانها علیه رژیم کمونیستی و اشغالگران روسی نیز قابل کتمان نیست. قیام های مردمی در شهر های هرات به تاریخ ( مارس ۱۹۷۹) و کابل  (ژوئن۱۹۷۹) از نمونه های محرز این اصل می باشد.

 احیای هویت اصلی دین: در گذشته ی دیرین مسلمانان با مشکلاتی نظیر سرخوردگی و عدم اعتماد بنفس مواجه بودند که ریشه ی آن در انحطاط جهان اسلام، فقر فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، نظامی و باورهای دروغین جهان غرب نشآت میگرفت. بر این اساس تلاش روشنفکران بر نادیده انگاشتن ارزش های دینی و پیشینه ی اسلامی و تقلید بی پایه و اساس از شیوه های حیات غربی متمرکز شده بود.

این شیوه غلط بر قشر تحصیلکرده و روشنفکر تاجیکستان نیز غلبه کرده بود و آنها را تحت تاثیر خود قرار داده بود اما با پیروزی انقلاب اسلامی در ایران تاریخ به گونه ای دیگر به جهت همزبانی با مردم ایران رقم خورد و احساس غرور و شعار بازگشت به ارزش های اسلامی در میان افغان ها بلاخص جوانان تاجیکی توسعه و گسترش یافت به گونه ای که برای حفظ و پاسداری از این ارزشها از فرهنگ بسیج و سپاه پاسداران الگو برداری نمودند.

بیرون راندن نظامیان آمریکایی و کوتاه کردن دست آنان از افغانستان نمونه دیگری از آن است .