✒دکتر بهراد برزین

اندیشکده روابط بین الملل: با نگاه به وضعیت امروز کشورهای عضو برجام یا گروه ۵+۱ می‌توانیم وضعیت فعلی مذاکرات را بازبینی نماییم با شروع حمله روسیه به اوکراین و ورود به دروازه‌های اروپا و تصرف قسمت‌هایی از خاک اروپا توسط روسیه وضعیت اقتصادی اروپا وارد مرحله جدیدی شده‌است حمله روسیه به اوکراین باعث شد اروپا تورم بیش‌از ۹ درصد را در ماه جاری میلادی تجربه کند و در خصوص تهیه مواد غذایی و انرژی دچار بحران‌هایی شود که هم‌اکنون شاهد آن هستیم مهم‌ترین بحرانی که در چند سال اخیر بعد از کرونا اروپا درحال دست‌وپنجه نرم کردن با آنست بحران انرژی میباشد بحران انرژی از آن‌جا آغاز شد که بعد از شروع جنگ اوکراین روسیه شیر لوله‌های گاز خود را بر روی اروپا بست و با تهدیدهای خود برای تامین انرژی ، اروپا را دچار بحران جدیدی کرد . تامین انرژی نفت و گاز برای اروپا یکی از دغدغه‌های همیشگی کشورهای اروپایی بوده است و ایجاد بحران انرژی برای اروپا صدمات سخت را بدنبال خواهد داشت که هم‌اکنون شاهد آن هستیم
در حال حاضر اروپا در بحران سخت قرار گرفته‌است بحرانی که برای تامین انرژی به هر اقدامی دست خواهد زد .قاره سبز جهت تامین منابع انرژی راه بسیار سختی را باید بپیماید چون مسیرهای تهیه انرژی برای کشورهای اروپایی بسیار سخت و مخاطره انگیز خواهد بود. همان‌طور که می‌دانیم مهم‌ترین منبع تامین انرژی سوخت‌های فسیلی سهل برای اروپا ، روسیه بوده‌است که روسیه با اعمال تحریم‌هایی که اروپا و آمریکا برای بحران اوکراین برایش وضع نموده متقابلاً تامین سوخت اروپا را به چالش کشیده است پس اروپا برای تامین انرژی مجبور به بدست آوردن منابع انرژی از طریق دیگر است که یکی از طرق ممکن برای استفاده اروپا از منابع انرژی ایران خواهد بود زیرا کشورهای حوزه خلیج فارس قادر به تامین گاز اروپا نبوده و ارسال نفت خام با کشتی هم مشکلات عدیده در بین دارد که کشورهای عربی خواهان مقابله با ان نیستند و از طرفی بحران انرژی در اروپا را هم خواهانند
دراین‌میان برجام فاصله بین ایران و کشورهای اروپایی خصوصا کشورهای تروئیکای اروپایی را بسیار دراز نموده است در حال حاضر این کشورها به‌خاطر مخاطراتی که در برجام یقه آن‌ها را گرفته‌است راه تهیه انرژی برای کشورهای خود را از طریق ایران بسته‌اند و ایران فرصتی مناسب به دست آورده‌است که به‌خاطر تأمین انرژی به نظرات خود و اهداف بلندمدت خود در برجام برسد مذاکرات قطر آخرین تیر ترکشی بود که اروپا از آن استفاده نمود و سعی نمود که با عادی‌سازی مذاکرات بین ایران و آمریکا و رسیدن به اهدافی که مورد نظر دو کشور است راه را برای امضای برجام هموار نماید اما ایران با رصد مشکلاتی که در پیش روی اروپا است سعی دارد تا توافقی را به دست آورد که اولاً با حذف تحریم‌های طاقت‌فرسایی که از آن به فشار حداکثری تعبیر شده بود مشکلات اقتصادی خود را مرتفع نماید ثانیاً بتواند با داشتن بازار انرژی دالانی برای فشار به کشورهای اروپایی و امریکاطرف مذاکره در برجام به دست آورد چون فشاری که در این برهه از زمان به کشورهای اروپایی وارد می‌شود بسیار مخاطره انگیز بوده ومی‌توان آن را به تحریم اروپا تعبیر نماییم یعنی درحال‌حاضر تحریم‌هایی که برای فشار حداکثری به ایران وضع‌شده بود راه را به‌جایی رسانده‌است که با تامین نشدن انرژی برای اروپا تحریمی برای کشورهای اروپایی را به وجود آورده‌است و این یعنی تحریم در مقابل تحریم
دغدغه‌های اقتصادی و بحران انرژی در کشورهای اروپایی کار را به‌جایی خواهد رساند که شاید اگر تا یک ماه آینده بحران انرژی برای اروپا لاینحل باقی بماند اتفاقاتی را شاهد باشید که تجربه آن به زمان سال‌های جنگ جهانی دوم برمی‌گردد اتفاقاتی همچون جنگ بین کشورهای اروپایی و روابط دیپلماتیک استعمارگرایانه و همچنین حذف بعضی از پیمان‌ها و پادمان‌ها و نشست هایی که اروپا از آن‌ها به‌عنوان مواردی برای حفظ حقوق‌بشر نام می‌برده‌است به‌عنوان مثال آلمان که خود یکی از کشورهای عضو برجام است با راه‌اندازی نیروگاه‌های زغال‌سنگ علنا پیمان‌های گرم شدن زمین و حفظ محیط‌زیست و حفظ گازهای گلخانه‌ای را به چالش کشیده‌است
بحران انرژی در کشورهای اروپایی کار را به‌جایی کشیده که علنا در پیام‌ها و مذاکرات دیپلماتیک با واسطه و بی‌واسطه قصد دارند تا به نوعی ایران را به پای میز مذاکرات برگردانیده و با حذف تحریم‌های نفتی بحران انرژی خود را به نوعی حل نمایند و اگر این پیام‌های دیپلماتیک به نتیجه نرسد کار را به تهدید به مقابله با ایران خواهند کشید تا به هر شکل ممکن بحران انرژی و اقتصادی خود را لاینحل باقی نگذارند اما ایران فعلا در جای ایستاده که می‌تواند با تدبیر و درایت وحفظ مواضع خود ، اروپا را به نوعی در تحریم قرار داده تا بتواند حداکثر امتیاز ممکن را در برجام به دست آورد کشورهای اروپایی در حال حاضر در موضعی ضعیف قرار گرفته‌اند قدرت یورو در مقابل دلار بسیار کاهش‌یافته و منابع اقتصادی اروپا درحال به پایان رسیدن است همان‌طور که در خبرها مشاهده کردیم روسیه آخرین مسیر تامین گاز آلمان را هم به بهانه تعمیرات قطع کرده‌است و این به‌معنای به پایان رسیدن ذخایر گازی آلمان خواهد بود و دراین‌میان شاید اسرائیل با تهدیدهایی در مقابل ایران برای اروپا خوش‌رقصی نماید اما آن چیز که واضح و مسلم است این است که اروپا به منابع انرژی محتاج گردیده و برای تامین انرژی خود حاضر به دادن هر گونه امتیازی خواهد بود و امریکا هم در این میان پای خود را عقب کشیده تا شاید اروپا را در ضعف قرار دهد و اگر اروپا برای تامین انرژی عاجز شوند شاهد اروپای قرون هیجده و نوزده در قرن بیست و یک خواهیم بود و چهره‌های منزه و شیک اروپائیان با چهره‌هایی عبوس و وحشی عوض خواهد شد
فعلا تیم مذاکره‌کننده ایران راه درستی را پیموده است و با هدایت مسیر مذاکرات در راهی درست ، کار را به‌جایی رسانده که اروپا تحریمی ناخواسته و نا نوشته را تجربه می‌کند و اگر کار به‌همین منوال پیش رود شاید تا یک ماه آینده به زانو درآمدن کشورهای اروپایی و آمریکا را شاهد باشیم و آن چیز که مهم است این است که مقابله با بحران برای کشورهای اروپایی و آمریکا بسیار سخت بوده و آنان تاب تحمل بحران را نخواهند داشت