دکتر بهراد برزین

اندیشکده روابط بین الملل: هشتمین دور مذاکرات برجامی مدتهاست پایان یافته و هنوز نتیجه نهایی مشخص نشده است . بنا به گفته طرفهای مذاکره کننده گاهی توپ در زمین ایران است و گاهی در زمین طرفهای آمریکایی و تروئیکای اروپایی هم که بیشتر به نقش واسطه گری خود بسنده کرده اند و خود را درگیر رفع تحریم ها و اختلافات زیر بنایی ایران و آمریکا نمیکنند و بیشتر به سمت مواضع آمریکا غش میکنند و به تعبیری جلوی دروازه آمریکا ایستاده اند .
وضع روسیه و چین هم که دقیقا معلوم و مشخص است روسیه درگیر مسائل جنگ اوکراین است و موضعی را اتخاذ میکند که ربط به جنگ با اوکراین داشته باشد .
روسیه در تحریم است و در مذاکرات سعی بر این دارد تا سطح اصطکاک خود را با جوامع جهانی به حداقل برساند و اگر قرار است به چیزی نظر دهد که چیزی عاید ایران گردد حتما باید چیزی هم عاید خودش گردد .
مواضع تمام طرفهای مذاکره مشخص است و برای ایران و تیم مذاکره کننده کاملا محرز است که چه خواهند گفت و چه خواهند کرد و با پلن های مختلف بر سر میز مذاکره نشسته اند و تا حال هم موفق بوده اند .
این تمام چیزهایی است که میدانیم و بحث مهم در این مقطع بررسی یک نکته مهم است که جای خالی در موضع تیم ایرانی ندارد و تیم ایرانی چه در میدان مذاکره و چه در میدان عمل با اشراف کامل به این نکته مهم پای در مذاکرات گذاشته اند .
در تمام مذاکرات قبلی که حاصل حدود ۱۴ سال گفتگو میباشد یک نکته مهم را نباید از نظر دور داشت و آن اینکه هر بار که مذاکرات به نقطه نهایی رسیده و امضا نسخه نهایی قریب الوقوع بوده طرف آمریکایی با انجام یک فعل و انفعال از امضا شانه خالی کرده و به تعبیری زیر میز زده و کار را به جایی رسانده که مذاکرات با خواست آمریکا از جای دیگری آغاز و باز در مرحله نهایی سمت و سوی مذاکرات را عوض کرده است .
در این دوره تیم مذاکره کننده با بهره بری کامل به اصول ۱- اشراف کامل به طرز عمل آمریکا در انجام مذاکرات ۲- بهره وری کامل از اقدامات میدان عمل ۳- انجام اقدامات کامل و پیشگیرانه در مراحل مختلف برای ایجاد مانع در پازل سازی اقدامات آمریکا وضعی را بوجود آوردند تا آمریکا نتواند توپ را در زمین ایران بیاندازد و ایران را در موضعی قرار دهد که در جوامع جهانی تحت فشار قرار گرفته و مجبور به اتخاذ تصمیمی گردد که به نفع طرفهای مذاکره کننده باشد .
برهم زدن مذاکرات برای آمریکا بسیار سودآور است چون عدم رفع تحریم ها حتما مشکلات اقتصادی ایران را چندبرابر کرده و ایران را در موضعی قرار خواهد داد که تن به هر خواسته ای در مذاکرات بدهد اما در این دور از مذاکرات وضعیت در میدان عمل شکل گرفت امریکا بجهت بازار انرژی در فشار قرار گرفت و بجهت جنگ اوکراین هم وضعیت مناسبی ندارد و درست است که در دقیقه نود باز آمریکا همه چیز را عوض کرد و نتیجه مذاکرات نهایی نشد اما الان وضعیت مذاکرات به شکلی است که تمام تصمیمات گرفته شده و ایران قدمهای خود را هم برداشته و مذاکرات قرار نیست ادامه پیدا کند و فقط باید آمریکا تصمیم خود را بگیرد و اقدامات خود را نهایی و اجرایی کند .
ایندفعه ما راه را بر امریکا بسته ایم یا باید تصمیم بگیرد و اجرا کند و یا باید برجام را رها شده فرض کنیم البته مانعی نیست که بعضی خواستهای طرفین کم یا زیاد شود اما اصول اصلی به قوت خود باقی است .
اصول سیاست مذاکرات بر این قالب نهایی خواهد شد که مذاکرات به نتیجه خواهد رسید حتما چانه زنی خواهد شد ولی مهم این است که سیاست کلی آمریکا در باج گیری در مذاکرات محکوم به فنا خواهد بود .
در این مرحله و انجام این پلن ایران مهمترین نکته سیاست در میدان عمل بود که مقام معظم رهبری هم بارها بر آن صحه گذاشتند میدان عمل تمام پازلهای آمریکا را از شکل اصلی خود خارج کرده و ابتکار عمل را در اختیار تیم مذاکره کننده ایرانی گذاشت