سید عبدالمجید زواری، گزارشی مربوط به اسفند 98

مقدمه:

اندیشکده روابط بین الملل: کرونا ویروس بی شک فراگیرترین بحران سال 2020 جهان است که به لحاظ وسعت و پیامدهای گسترده آن در حوزه های مختلف شاید در صد سال اخیر بی سابقه است. این بیماری تاکنون بیش از 87 درصد وسعت جهان را آلوده کرده است و بدون توجه به مرزهای جغرافیایی، از شهری به شهر دیگر و از کشوری به کشور دیگر منتقل می شود.

از این رو سازمان بهداشت جهانی برای مقابله با این بحران یک برنامه جامع منتشر کرده است که هدف کلی آن مقابله راهبردی با کرونا، توقف یا کُند کردن شیوع آن در چین و دیگر کشورهای جهان است.

مهمترین اهدافی که در این طرح دنبال می شود:

• کاهش انتقال انسان به انسان
• پیشگیری از عفونت های ثانویه به دلیل تماس نزدیک کادر درمانی و بهداشتی با بیماران
• پیشگیری از گسترش بیشتر بیماری در جهان
• شناسایی، جداسازی و مراقبت اولیه از بیماران در مراحل اولیه
• شناسایی و کاهش انتقال از منابع حیوانی
• مراقبت های بالینی از بیماران آلوده: گزینه های درمانی، پیشگیری از انتقال
• سرعت بخشیدن به فرآیند تشخیص
• درمان و واکسن

با توجه به اهمیت موضوع در ادامه تجربه سه کشور تایوان، سنگاپور و کره جنوبی به عنوان موفق ترین کشورها در مقابله و مهار بحران کرونا می پردازیم.

تایوان:

اگرچه به لحاظ مسافت تایوان فاصه کمی با چین دارد و پیش بینی می شد با توجه به اشتغال حدود 850  هزار شهروند تایوانی در چین دومین کشور در شیوع کرونا باشد اما با اتخاذ راهبردهای مناسب این کشور توانسته است بحران را در سطح مناسبی مهار کند. تجربه ای که می تواند به عنوان الگویی برای واکنش سریع و چندجانبه در مواجهه با بحران مورد استفاده قرار گیرد. این کشور برای مقابله با این بیماری 124 پروتکل ایمنی را اجرا کرد که در ادامه به برخی از مهمترین آنها اشاره می شود.

• کنترل مرزها
• غربالگری گسترده برای شناسایی افرادی که ووهان سفر کرده اند. (در فرودگاه ها، بنادر و کلیه مراکز مسافری)
• غربالگری و کنترل مکان های تردد توریست ها با استفاده از تلفن همراه تا در صورت سفر به مناطق پرخطر قرنطینه شوند.
• قرنطینه خانگی افرادی که علایم خفیف داشتند.
• فعال کردن سریع مرکز فرماندهی کرونا در 20 ژانویه برای هماهنگی وزارتخانه ها و سازمان های مختلف
• ممنوع کردن پرواز به ووهان؛ تایوان اولین کشوری بود که پرواز به ووهان چین را ممنوع کرد.
• ممنوعیت صادرات ماسک توسط دولت و کنترل قیمت آنها
• توزیع ماسک و انواع اقلام شوینده و بهداشتی و تَب سنج در مدارس
• پایش شدید داده های مرتبط با سلامت و آزمایش های مکرر و تحلیل کلان داده ها
• ردیابی افرادی که به مناطق پر خطر سفر کرده اند از طریق تلفن همراه برای اطمینان از رعایت قرنطینه خانگی
• بیمه درمانی تایوان شرایطی را فراهم کرده بود تا افراد نگران هزینه های آزمایش و درمان نباشند و در صورت هر گونه علایم مشکوک به بیمارستان ها و مراکز درمانی مراجعه کنند تا به صورت رایگان آزمایش بدهند.
• الزام رسانه ها به پخش اطلاعیه های ساعتی در مورد ویروس کرونا و راه های شیوع و پیشگیری از آن.
• کنترل وضعیت کودکان توسط والدین پیش از رفتن به مدرسه توسط تب سنج و گزاش آن به مدرسه پیش از رسیدن کودک.
• ضد عفونی ساختمان های دولتی و خصوصی، آسانسورها و مراکز عمومی [i]
• کنترل مستمر مطبوعات برای مقابله با انتشار مطالب نادرست و شایعات
• تدوین سیاست های اقتصادی برای رفاه خانواده ها و مشاغل
• دولت به همه مراکز درمانی و داروخانه ها اجازه داد تا به سوابق سفر بیماران دسترسی داشته باشند.
• طراحی فرمی که شهروندان به سهولت بتوانند با اسکن یک کیوآر کد، اطلاعات و وضعیت بهداشتی خود را ثبت کنند.
• استفاده از فناوری هوش مصنوعی، تحلیل کلان داده ها برای پایش مستمر موجودی و اقلام بهداشتی در مناطق مختلف بر اساس نیاز آنها.
• استفاده از هوش مصنوعی برای پیشگیری از بیماری و اقدامات پیشگیرانه
• جلسات مطبوعاتی روزانه وزیر و دیگر مقامات عالی بهداشتی درباره اطلاعیه های رسمی، توصیه های بهداشتی
• ضد عفونی تمامی افراد پیش از ورود به اماکن دولتی و خصوصی و کنترل با تب سنج
• سخنگوی وزارت خارجه به صورت فعال در مورد اطلاعات غلطی که در رسانه های خبری خارجی منتشر می شد موضع گیری و توضیح می داد.
• دولت مسئولیت تولید و توزیع ماسک و اقلام بهداشتی را بر عهده گرفت[ii].

سنگاپور

این کشور به عنوان یکی از اصلی ترین شُرکای چین، خیلی زود از پیامدهای کرونا آسیب دید. چند هفته پس از اعلام رسمی آنفولانزای ووهان ده ها مورد در سنگاپور شناسایی شد اما این کشور خیلی سریع متوجه شد که این بیماری با آنفولانزای فصلی متفاوت است و بر خلاف کشورهای دیگر سریع برنامه مقابله با آن را اجرایی کرد که نتیجه آن ابتلای تنها 96 نفر به این بیماری بود. در ادامه به برخی از مهمترین اقدامات این کشور اشاره می شود.

• در روزهای اول نمونه های بیماران بررسی و اشتراکات آنها شناسایی و در یک بانک اطلاعاتی گردآوری شد.
• در اوایل ژانویه پس از آنکه سازمان بهداشت جهانی مواردی از ذات الریه در ووهان را اعلام کرد، سنگاپور بلافاصله غربالگری در فرودگاه ها را آغاز کرد که به تشخیص زودهنگام بیماران کمک کرد.
• تست های گسترده از افراد[iii]
• غربالگری گسترده در تمامی مرزهای آبی، هوایی و دریایی کشور
• محدودیت برای مسافرانی خارجی که به چین، کره جنوبی، آلمان، ایتالیا، فرانسه، اسپانیا و ایران تردد داشته اند.
• ممنوعیت سفر به کشورهای پرخطر مانند چین، ایران، ایتالیا، اسپانیا، فرانسه و آلمان
• قرنطینه دوهفته ای برای تمامی مسافرانی که به ووهان سفر داشته اند.
• اختصاص یارانه برای خدمات درمانی و بهداشتی
• لغو تمامی رویدادهای فرهنگی، اجتماعی بیش از 250 نفر
• درخواست از کارفرمایان برای دورکار کردن افراد و استفاده از فضای مجازی برای فعالیت های خود
• قرنطینه خانگی و مجازات سنگین متخلفان
• توقف همه پروازها به ووهان
• لغو بسیاری از پروازها به چین
• اعمال محدودیت تردد برای همه مسافرانی که اخیرا به چین یا کره جنوبی سفر کرده اند و در صورت نیاز قرنطینه و بستری افراد آلوده در بیمارستان.
• اطلاع رسانی منظم در فضای مجازی و پیام رسان های محبوب
• ردیابی مسیرهای تردد از طریق تلفن همراه
• بسته شدن مدارس تا پایان ماه مارس[iv]
• اطلاع رسانی شفاف با مردم
• مشاوره به مسافران برای سفرهای خارجی و دستورالعمل های مربوط به آن
• کنترل مرزها
• اطمینان دادن به مردم توسط مقامات دولتی که این منابع کافی برای مقابله با بیماری در کشور وجود دارد و زیرساخت های بهداشتی کشور قادر به مقابله با این بحران است[v].

کره جنوبی

• در 26 ژانویه سه روز پس از قرنطینه شدن ووهان، انجمن پزشکی کره از دولت خواست موقتاً ورود مسافر از چین را ممنوع کند. با این حال دولت به این تصمیم بی توجهی کرد و ممنوعیت سفر را برای پیشگیری از سفر کم اهمیت اعلام کرد.
• چهار روز بعد، پس از انکه چند کشور امریکا، استرالیا، و چند کشور دیگر ممنوعیت موقت برای مسافران چینی اعلام کردند دولت کره نیز به صورت محدود این اقدام را انجام داد. با این حال به دلیل آنکه نیمی از هفده میلیون گردشکر کره ای را شهروندان چینی تشکیل می دهند، ممنوعیت کامل اعمال نشد و به واسطه آن افرادی که طی دو هفته گذشته از ووهان چین بازدید کرده بودند امکان ورود به کره را نداشتند.
• در 23 فوریه پس از شیوع بیماری در کره، رئیس جمهور سرانجام بالاترین سطح هشدار را برای کرونا اعلام کرد و از مردم خواست به صورت داوطلبانه قرنطینه خانگی و استانی را اجرا کنند.
• تعطیلی مدارس[vi]
• غربالگری و ردیابی گسترده مردم با استفاده از فناوری ماهواره ای و تلفن همراه
• اعطای اختیارات گسترده به دولت برای دسترسی به داده های دوربین های مدار بسته، ردیابی جی پی اس تلفن های همراه و خودروها، اطلاعات تمامی مسافران ورودی به کشور، پرونده های بهداشتی جهت شناسایی افراد آلوده
• سهمیه بندی ماسک و اقلام بهداشتی برای اطمینان از توزیع مناسب در جامعه
• استخدام و جذب کارمندان و نیروهای جدید درمانی و آموزش به آنها جهت انجام آزمایش ها و تحلیل داه ها
• راه اندازی آزمایشگاه های سیار در سراسر کشور که علاوه بر تست و نمونه گیری از مردم، آموزش های لازم را به آنها منتقل می کردند[vii].
• ایجاد ایستگاه های متعدد برای آزمایش آنی از افراد که نتیجه آن تنها ده دقیقه طول می کشد و امکان غربالگری و انبوه را فراهم می کند.
• اطلاع رسانی مستمر و شفاف مقامات ملی و محلی به مردم در مورد تغییر سیاست ها، تصمیمات و گستره شیوع بیماری در اماکن مختلف که از رسانه های مختلف و فضای مجازی برای مردم ارسال می شد.
• مقابله با شایعات و اطلاعات غلطی که با انگیزه های مختلف در جامعه منتشر می شد و تلاش برای وحشت بی مورد مردم.
• اطلاع رسانی دقیق در مورد چگونگی دسترسی مردم به اقلام بهداشتی در مناطق مختلف و اینکه هر شهروند در شرایط بحرانی به کجا باید مراجعه کند[viii].
• تعویق فعالیت های دانشگاهی و غربالگری و قرنطینه دانشجویانی که در دانشگاه های چینی تحصیل می کرده‌اند و به کشور بازگشته اند[ix].
• تأکید بر همکاری متقابل بجای اقدامات سختگیرانه ای همچون قرنطینه اجباری
• تمرکز بر قرنطینه اجباری برای بیماران آلوده و افراد مرتبط با آنها
• دعوت از مردم برای در خانه ماندن، عدم حضور در رویدادهای عمومی و استفاده از ماسک و رعایت بهداشت فردی
• بر خلاف اغلب کشورها که ممنوعیت سفر و پذیرش مسافر از کشورهای پرخطر را در پیش گرفته اند، کره جنوبی به مسافران امکان می دهد پس از انجام آزمایش و پُر کردن پرسشنامه بهداشتی و اطلاعات شخصی به سفر بروند.
• رایگان کردن هزینه انجام آزمایش ها برای شهروندانی که اخیرا به چین سفر داشته اند با هدف افزایش مشارکت مردم.
• برای افرادی که صرفاً خواهان اطمینان از سلامتی خود هستند هزینه آزمایش 135 دلار است که نسبتاً مقرون به صرفه است.
• حجم بالای آزمایش های انجام شده به مسئولان این امکان را داده تا کانون های بحران را با سهولت و سرعت بیشتری شناسایی و پیش بینی کنند[x].

توصیه هایی برای ایران

مرور تجربیات مختلف کشورهای موفق در مهار کرونا نشان می دهد که مؤثرترین برگ برنده آنها، در واکنش ها و اقدامات سریع و قاطع در مرحله پیش از بحران بوده است. در حقیقت اگرچه تقریباً همه کشورهای درگیر در بحران کرونا از جمله ایران رویکردهای نسبتاً مشابهی را در پیش گرفته اند، اما وجه تمایز کشورهای موفق در درک و پذیرش سریع بحران و اتخاذ راهکارهای مناسب جهت پیشگیری از آن بوده است. بدین ترتیب کشورهایی همچون کره، تایوان و سنگاپور به رغم فاصله کم با چین و حجم بالای سفرهای روزانه شهروندان، موفق شده اند با پذیرش به هنگام مسأله در مرحله پیش از بحران، در زمان وقوع بحران با آمادگی بیشتر با آن مقابله کرده و خسارت های بحران را به حداقل ممکن برسانند. این در حالی است که مرور تجربه کشورهایی همچون ایران، ایتالیا و حتی آمریکا نشان می دهد که مسئولان مربوطه در مرحله پیش از بحران با بی توجهی یا عدم درک شرایط پیش آمده در برابر اقداماتی همچون لغو پروازها به مقصد چین، یا قرنطینه یک منطقه مقاومت کرده و نهایتاً با شیوع گسترده آن هزینه ها و خسارت های به مراتب بیشتری را متحمل شدند.

نکته دیگر اینکه سردرگمی و تعلل حاکمیت در اعلام قرنطینه، محدودیت تردد، کاهش ساعات کاری ادارات و … نشان می‌دهد که حتی در مرحله حین بحران هم هنوز اجماع نظری میان مسئولان وجود ندارد و بی توجهی مردم به درخواست های قرنطینه داوطبانه یا حضور گسترده در اماکن خرید یا حجم بالای سفر نشان می دهد که تعامل و نوع رابطه میان حاکمیت و مردم نیز دچار مشکلاتی است که باید برای پیشگیری از بحران های آتی بدان توجه کرد.

[i] https://www.businessinsider.com.au/coronavirus-taiwan-case-study-rapid-response-containment-2020-3?r=US&IR=T

[ii] https://abcnews.go.com/Health/taiwan-sets-world-fight-coronavirus/story?id=69552462

[iii] https://www.medpagetoday.com/infectiousdisease/covid19/85254

[iv] https://www.gov.sg/article/multiple-lines-of-defence-to-guard-against-local-spread

[v] https://www.weforum.org/agenda/2020/03/singapore-response-contained-coronavirus-covid19-outbreak/

[vi] https://www.newyorker.com/news/news-desk/how-south-korea-lost-control-of-its-coronavirus-outbreak

[vii] https://www.reuters.com/article/us-health-coronavirus-response-specialre/italy-and-south-korea-virus-outbreaks-reveal-disparity-in-deaths-and-tactics-idUSKBN20Z27P

[viii] https://www.washingtonexaminer.com/opinion/what-america-can-learn-from-south-koreas-coronavirus-response

[ix] https://www.voanews.com/science-health/coronavirus-outbreak/south-korea-shows-world-how-slow-spread-coronavirus

[x] https://www.scmp.com/week-asia/health-environment/article/3075164/south-koreas-coronavirus-response-opposite-china-and