رامین حسین آبادیان

اندیشکده روابط بین الملل: طی روزها و هفته‌های اخیر نگرانی‌های فراوانی پیرامون احتمال اجراء و پیاده‌سازی طرح تجزیه عراق توسط «جو بایدن» رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا مطرح شده است. علت اصلی این گمانه‌زنی‌ها نیز این است که رئیس‌جمهور آمریکا خود در سال 2005 سنگ بنای طرح تجزیه عراق را گذاشت و بر لزوم تشکیل 3 اقلیم در این کشور به صورت مستقل تأکید کرد.

در آن زمان، «جو بایدن» صراحتا تأکید کرد که می‌بایست 3 اقلیم شیعی، کُردی و سنی در عراق تشکیل شود. بدیهی است که هدف اصلی و اساسی از ارائه این طرح، فراهم کردن زمینه لازم برای تجزیه عراق و تبدیل آن به چند «دولتِ کوچک» بود تا بدین‌ترتیب، تشکیل «خاورمیانه بزرگ» از عراق کلید بخورد. اکنون با روی کار آمدن «بایدن» به عنوان رئیس‌جمهور عراق گمانه‌زنی‌های بسیاری پیرامون پیاده‌سازی طرح مذکور صورت گرفته است.

در همین ارتباط، «فراس العامری» تحلیلگر سیاسی عراق با اشاره به نگرانی‌ها از احیای طرح «جو بایدن» درباره تجزیه عراق، گفت: «طرح تجزیه همان طرح قدیمی است که توسط بایدن مطرح شده بود. واقعیت آن است که چنین طرحی صدمات زیادی به عراق و نیز به منطقه وارد می‌سازد». درست به همین دلیل است که دولتِ کنونی ایالات متحده آمریکا از طرحی که مدتی است در عراق به جریان افتاده است یعنی طرح تشکیل «اقلیم سنی» حمایت به عمل می‌آورد. برخی از شخصیت‌ها و سیاستمداران اهل تسنن در عراق به ویژه شخصیت‌های پارلمانی به دنبال نهایی ساختن طرح تشکیل اقلیم سنی هستند. آمریکایی‌ها نیز از این طرح حمایت می‌کنند.

در همین ارتباط، «کریم الخطکانی» تحلیلگر و کارشناس مسائل سیاسی عراق با تأیید رویکرد تجزیه‌طلبانه دولت جدید آمریکا در قبال عراق، تأکید می‌کند: «با روی کار آمدن جو بایدن در عراق رؤیای پروژه اقلیم سنی بار دیگر قوت گرفته است. با تکیه زدن بایدن بر کرسی قدرت طرح تشکیل اقلیم سنی بار دیگر مطرح شده است و برخی طرف‌ها نیز به دنبال بهره‌برداری از آن هستند تا به نتیجه برسد».

در این میان، کارشناسان و ناظران تحولات سیاسی بر این باورند که تنها راه به شکست کشاندن طرح تجزیه عراق توسط دولت ایالات متحده آمریکا تشکیل یک «ائتلاف فراگیر» و یا همان «ائتلاف فراقومی» در این کشور است؛ به گونه‌ای که شیعیان، اهل تسنن و کُردها به صورت واحد و یکپارچه در یک ائتلاف سیاسی نقش‌آفرینی کنند. بدیهی است که هدایت و رهبری چنین ائتلافی را شیعیان برعهده خواهند داشت و تلاش خواهند کرد تا سیاستمداران اهل تسنن و کُردها را نیز به سمت خود جذب کنند.

ناظران سیاسی معتقدند که ائتلاف فراقومی موجب خواهد شد تا اولا دیگر اقشار عراقی اعم از اهل تسنن و کُردها بهانه‌ای برای تشکیل اقلیم‌های مستقل و ورود به بازی‌های تجزیه‌طلبانه نداشته باشند و دوما تحقق این مهم باعث خواهد شد تا ایالات متحده آمریکا دیگر نتواند همچون گذشته اهل تسنن و کُردهای عراق را به ایستادن در برابر شخصیت‌ها و سیاستمداران شیعی ترغیب کند.

درحال حاضر مقامات ایالات متحده آمریکا اینگونه القاء می‌کنند که شیعیان بر تمامی پست‌ها و مناصب حساس و کلیدی در عراق تکیه زدند و اهل تسنن و کُردها را به حاشیه رانده‌اند. چنین القاءاتی با هدف فراهم کردن زمینه جهت تشکیل اقلیم‌های مستقل و به تبع آن، تجزیه عراق صورت می‌پذیرد. لذا کارشناسان سیاسی بر این باورند که تشکیل یک ائتلاف فراقومی و فراگیر به رهبری شیعیان می‌تواند تمامی نقشه‌های واشنگتن برای پیاده‌سازی طرح تجزیه را نقش بر آب سازد.

در این میان، این احزاب، جریان‌ها و ائتلاف‌های شیعیِ تأثیرگذار که از قضاء از روابط خوبی نیز با دیگر اقشار عراقی برخوردار هستند، می‌توانند در مسیر تشکیل ائتلاف فراقومی گام بردارند و دیگران را به سمت خود جذب کنند. ازجمله این احزاب می‌توان به جریان «حکمت ملی» و ائتلاف «فتح» اشاره کرد که روابط نسبتا خوبی با اهل تسنن دارند. بدون شک، تحقق این مهم یعنی تشکیل ائتلاف فراقومی در عراق موجب خواهد شد تا تلاش‌های ایالات متحده آمریکا برای تشکیل اقلیم سنی و پیاده‌سازی سناریوی تجزیه عراق با ناکامی مواجه شود.

جریان‌های شیعی مذکور در حال حاضر در همین مسیر گام برداشته‌اند و تلاش دارند تا پس از برگزاری انتخابات پارلمانی زودهنگام در عراق در خردادماه آتی چنین دستاوردی را محقق سازند. درست به همین دلیل است که ایالات متحده آمریکا کارشکنی‌ها و سنگ‌اندازی‌ها در مسیر برگزاری انتخابات پارلمانی زودهنگام عراق را کلید زده است و با تمام توان تلاش می‌کند تا این انتخابات برگزار نشود.

در هر صورت، از آنجایی که درحال حاضر از یک سوی برای تعویق انتخابات پارلمانی زودهنگام در عراق تلاش می‌شود و از سوی دیگر، تلاش‌های فراوانی در عرصه‌های داخلی و خارجی عراق برای به حاشیه راندن شیعیان و سلب ابتکار عمل از آن‌ها در جریان است، کارشناسان و ناظران سیاسی از تشکیل ائتلاف فراگیر و فراقومی به عنوان یکی از راهکارهای مهم، اصلی و تأثیرگذار در مسیر حفظ قدرت در بیت شیعی و ممانعت از عملیاتی شدن طرح‌های خصمانه و شوم آمریکایی‌ها و متحدان آن‌ها علیه عراق، یاد می‌کنند.