دکتر بهراد برزین

اندیشکده روابط بین الملل:  گفتگوهای وین متوقف شده است. به نظر می‌رسد اشاره طرف‌های دخیل در گفتگوها به نقش «عوامل خارجی» در توقف مذاکرات، تبعات نبرد اوکراین و درخواست روسیه برای تضمین روابط تجاری‌اش با ایران پس از احیای برجام است. و معادله ای پنهان بین آمریکا و روسیه در معادلات موازنه ای بین جنگ اوکراین و مذاکرات برجام که حقوق کشورهای مبنایی از بین برود.

🔸 تحریم روسیه موجب افزایش قیمت نفت شده است. ایالات متحده حاضر شده با ونزوئلا برای افزایش تولید به گفتگو بپردازد. عربستان و امارات به دلیل تمایل کاخ سفید به پایان جنگ یمن و هم حفظ روابط مساعد با کرملین، حاضر به گفتگو با آمریکا در این زمینه نشده‌اند.

🔸 اینکه آمریکا برای کاهش قیمت نفت، مشتاق توافق با ایران باشد محل تردید است. اخبار منتشر شده در خصوص مخالفت آمریکا با خروج سپاه پاسداران از فهرست «سازمان‌های تروریستی» وزارت خارجه، اختلاف‌نظرها بر سر تضمین معتبر درباره سرمایه‌گذاری خارجی و هم‌چنین انتشار ادعای توقیف نفت‌کش‌های ایرانی توسط آمریکا، می‌تواند نشانه‌هایی بر این گزاره باشد.
🔸در این بین مهلت یک هفته‌ای آمریکا به روسیه در مذاکرات وین قابل تحمل است
یک مقام ارشد آمریکایی در مصاحبه با وال استریت ژورنال گفته است اگر روسیه به درخواست‌های خود مبنی بر اخذ ضمانت از آمریکا در روابط تجاری با ایران اصرار کند و یا در هفته پیش‌رو پاسخگو نباشد، واشنگتن احتمالاً به سرعت مسیری جایگزین را در نظر می‌گیرد.

این مقام آمریکایی گفته است در صورت عدم عقب‌نشینی روسیه، یافتن توافقی جایگزین ضروری خواهد بود. به باور وی، هنوز زود است که بگوییم این توافق، یک توافق موقت خواهد بود یا نسخه‌ای ثانویه از برجام. در مقطع فعلی، هر گزینه‌ای محتمل است.

مقام آمریکایی اضافه کرده است فراتر از وظایف هسته‌ای روسیه ذیل برجام، حاضر به گفتگو با این کشور در ارتباط با معافیت‌های تحریمی بحران اوکراین نیست. به گفته وی، زمینه‌ای برای اعطای معافیت‌ها فراتر از برجام وجود ندارد.

در ادامه آمده است تنها چند مسئله به خصوص در ارتباط با وسعت رفع تحریم‌ها، میان ایران و آمریکا باقی مانده است اما جدی‌ترین مانع در مسیر توافق، خواسته‌های روسیه است. مسائل جدیدی وجود ندارد. مسائل قدیمی وجود داشت که تاکنون نتوانستیم آنها را حل کنیم اما احساس ما این بود راه‌حل در دسترس است. هر چند تضمینی وجود نداشت اما احساس ما این بود که در حال پیشرفت هستیم.

🔸 اقدام روسیه در ارائه درخواست تضمین، وقفه‌ای جدی در مذاکرات انداخت و به نظر می‌رسد این خواسته روسیه سبب شد ایالات متحده نیز از فرصت پیش‌آمده برای مقابله با درخواست‌های ایران سوءاستفاده کند. در حالی که سعی می‌کنند در رسانه‌ها و گفتگوها عمدتاً بر اقدام روسیه تمرکز کنند.

🔸 در فرصت پیش‌آمده، تأکید ایران بر مطالبات خود در قبال آمریکا نشان خواهد داد ایران به توافق خوب خواهد اندیشید و به هر قیمتی تن به توافق نخواهد داد. علاوه بر اینکه موضع ایران درباره درخواست روسیه باید حفظ روابط متوازن باشد. همچنین درخواست مسکو باید مسأله غرب قلمداد شود که باید کشورهای غربی برای حل آن بکوشند.

🔸 ایران باید با تداوم پیشرفت و توسعه برنامه هسته‌ای، ارزش و ضرورت توافق را برای دیگر طرف‌ها افزایش دهد. هم‌چنین با پاسخ متقابل و متوازن به حمله اخیر رژیم صهیونیستی به سوریه که منجر به شهادت دو ایرانی شد، نشان دهد که مذاکرات ارتباطی به سیاست‌های منطقه‌ای ایران ندارد و این سیاست‌ها مستقل از ملاحظات بازیگران غربی و شرقی به پیش می‌رود.