دکتر بهراد برزین

اندیشکده روابط بین الملل: چند روز قبل سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه در کشمکش مذاکرات و دقیقا زمانی که مذاکرات پس از یازده ماه داشت به نتیجه میرسید اعلام کرد که آمریکا باید تضمین کافی و کتبی به روسیه در خصوص عدم تاثیر تحریم های اخیر روسیه در مبادلات اقتصادی فی مابین ایران و کشورش را قبل از امضا برجام بدهد تا مطمئن شوند که بعدها آمریکا از مبادلات تجاری ایران و روسیه ممانعت بعمل نمی آورد .
فارغ از وضعیت پیش آمده که بواسطه جنگ اوکراین وضعیت خاصی را برای روسیه از لحاظ اقتصادی بجهت وضع تحریم ها فراهم آورده درخواست اینچنینی از جانب روسیه در حالی که ایران تنها شریک تجاری روسیه نمیباشد شائبه هایی را فراهم می آورد و این در حالی است که ساعتی پس از درخواست روسیه مهمترین هم پیمان روسیه یعنی چین نیز چنین درخواستی را مطرح نمود
یکی از شائبه های پیش آمده این است که روسیه بدنبال این است تا مذاکرات را به بن بست بکشد و برجام در وضع فعلی بصورت یک چالش باقی بماند چون
🔸 حل مشکل ایران و برجام برای اروپا و خصوصا آمریکا باعث میگردد تا یکی از مشکلات آنان در روابط بین الملل رفع شده و بتوانند در مقابله با روسیه و تحریم روسیه به راحتی عمل کنند و در نتیجه تمرکز بیشتری بر روسیه خواهند داشت .
🔸با شروع جنگ اوکراین وضعیت خاصی بر بازار انرژی حکمفرماست و قیمت نفت روبه افزایش است و همچنین فروش نفت روسیه و اوکراین تقریبا از مدار خارج شده و اروپا و آمریکا عملا در فشار قرار گرفته اند .
با رفع تحریم های ایران قطعا ورود نفت ایران به بازار جهانی با سرعت انجام خواهد گرفت و جای خالی را پرخواهد نمود و اهرم فشار روسیه عملا قدرت خود را از دست خواهد داد.
🔸ایران در صورت عدم رفع تحریم ها قطعا باید سطح مبادلات خود با روسیه را افزایش دهد و در این شرایط این موضوع برای روسیه ارزش راهبردی بالایی دارد .
غیر از این موارد که از بعد منفی سنجیده میشود باید از بعد دیگری نیز به این درخواست نگاه کرد .
احتمال دارد که این درخواست یک خواست مشترک از سوی ایران و روسیه و چین باشد و ایران با طرح این موضوع از سوی روسیه میخواهد پایه های توافق آتی را محکمتر کرده و تضمین کافی اخذ نماید تا بعدها توان آمریکا برای خروج از مذاکرات را به صفر برساند .
از طرف دیگر روسیه میتواند با اخذ این تضمین و رفع تحریم های ایران با مبادلات تجاری با چین و ایران بار تحریم های خود را سبک کند و به تعبیری تحریم ها را دور بزند دقیقا مشابه کاری که ایران در اوج تحریم های خود انجام داد .
در هر حال با این خواسته روسیه ایران میتواند بیشترین برد را در صورت رفع تحریم ها با ورود به بازارهای پر مشتری آتی ببرد .
البته احتمالی هم متصور هستیم و آن خروج روسیه از پشت میز مذاکرات است .
البته این در صورتی اتفاق خواهد افتاد که خواست روسیه فقط بجهت عدم رفع تحریم های ایران باشد به تعبیری خروج روسیه از مذاکرات حتما به ضرر ایران اتفاق خواهد افتاد نه به نفع منافع ملی ایران .
از یک طرف نیز بعید بنظر میرسد که آمریکا چنین تضمینی را به روسیه بدهد چون قطعا جامعه جهانی امریکا را بجهت وضعیت جنگی اروپا بازخواست خواهند کرد .