آینده اقتصاد جهان بر مدار چین است یا آمریکا؟

✍ ماجد کیاست

اندیشکده روابط بین الملل: جهان شاهد رقابت نزدیک و حتی گاهی خصمانه دو اقتصاد برتر جهان یعنی چین و آمریکا طی چند سال گذشته به خصوص یکی دو سال پیش تاکنون بوده است.
پس از شیوع ویروس کرونا و تاثیر شدید آن بر اقتصاد جهان، این دو کشور نیز از تبعات منفی آن در امان نبوده اند و به همراه سایر اقتصادهای برتر دنیا مانند اتحادیه اروپا و ژاپن در انتظار رکود اقتصادی در حد سال 2008 هستند.
نکته ای که بسیار اهمیت دارد نحوه سرپا شدن و مدت زمان گذر از رکود است که اهمیت حیاتی برای چین و آمریکا در رقابت با هم دارد و ناگفته پیداست در این رهگذر هر کدام زودتر چرخ اقتصادشان را به حرکت در آورند در ماراتن نفوذ و کسب بازارهای جهانی از رقیب پیشی گرفته و چه بسا آینده رقابت آنها به برنده شدن در این ماراتن بستگی داشته باشد.

 برای پیش بینی نتیجه این رقابت، شناخت ذات صنعت های هر کدام از دو کشور مذکور اهمیت بالایی دارد.

بیشتر صنایع با اهمیت و در کلاس جهانی آمریکایی ماهیتأ بسیار بزرگ، سنگین و منسجم هستند.

اکثر صنایع با اهمیت آمریکایی در زنجیره تولید خود توانمندی صنعتی سایر کشورها را به کار گرفته اند.

شرکت ها و صنایع به بخش خصوصی تعلق داشته و به طور معمول دولت در آنها هیچ مالکیت و سهمی ندارد.

اغلب شرکت ها و صنایع در آمریکا چند ملیتی بوده و بر همین اساس چرخه تولید در کشورهای مختلف کامل می گردد.

صنایع با اهمیت و در کلاس جهانی چینی با وجود بزرگ بودن دارای ساختار نا منسجم و سبک هستند.

اکثر صنایع چینی در زنجیره تولید خود از توانمندی صنعت داخلی چین بهره گرفته اند.

تعداد قابل توجهی از صنایع و شرکت های بزرگ چینی یا به طور کامل به دولت تعلق دارند و یا دولت دارنده سهام عمده آنها است.

تعداد کمی از شرکت های چینی چند ملیتی هستند و در اغلب شرکت های چند ملیتی چین، زنجیره تولید در داخل چین کامل می گردد.

حال می خواهیم هر یک از ساختار های چهارگانه پیش گفته را برای شرایط فعلی و آینده بعد از رکود با هم مقایسه کنیم:

صنایع آمریکایی برای خروج از رکود نیاز به حداقل های مورد نیاز عرضه و تقاضا بر اساس ظرفیت نسبی خود هستند و تا این حداقل ها ایجاد نگردد حتی برای تامین هزینه های ثابت خود با مشکل مواجه هستند. اما شرکت های چینی با وجود بزرگ بودن، به لحاظ عملیات چرخه تولید غیر منسجم و پیکسل وار عمل می کنند. پس در حالت شروع مجدد یا کار با حداقل ظرفیت، صنایع چینی برتری نسبی خواهند داشت.

در به کار گیری توانمندی صنایع سایر کشورها، در حالت بحران کرونایی به وجود آمده فعلی، بسیاری شرکت ها و صنایع طرف قرارداد در زنجیره تولید صنایع آمریکایی در سایر کشورها، امکان شروع تولید را ندارند. در مقابل صنایع چینی با بهره گیری از توان داخلی چین، زنجیره تولید خود را به سرعت کامل می کنند.

* در شرایط عادی اقتصادی، دولتی نبودن شرکت ها و صنایع آمریکایی خود عامل برتری و امتیازی عالی محسوب می گردد، اما در شرایط به وجود آمده فعلی و نیاز به تامین مالی بعد از کرونا، شرکت ها و صنایع آمریکا با مشکل جدی روبرو هستند در صورتیکه صنایع و شرکت های چینی که در مالکیت دولت چین بوده و یا سهام آنها به دولت چین تعلق دارد، در خصوص تامین مالی دغدغه خاصی نخواهند داشت.

* چند ملیتی بودن صنایع آمریکایی مزیتی نسبی محسوب شده و عملأ در شرایط عادی نه تنها بازارهای گسترده ای را در اختیار قرار می دهد که قوانین کشورها را به حمایت می گیرد.
اما در شرایطی که اکثر کشورهای صنعتی به خصوص اتحادیه اروپا(صنایع آمریکایی در بیشتر موارد با صنایع اتحادیه اروپا شرکت های چند ملیتی را تشکیل داده اند) با تعطیلی و مشکلات عدیده دوران کرونا درگیر هستند؛ زنجیره تولید آنها قطع شده است.

جمع بندی و نتیجه:

بنا بر دلایل آورده شده، احتمال احیا شدن سریعتر و شتاب صنایع با اهمیت و در کلاس جهانی چین، بیشتر از آمریکا بوده و قطع به یقین اگر چنین شود معادلات اقتصادی/ سیاسی آینده جهان چرخشی محسوس را تجربه خواهد کرد.

می شود گفت الکتروپمپ اقتصاد آمریکا با تابلو برق( اینورتر) تک ضرب بعد از بحران کرونا به راه خواهد افتاد که لازمه آن انطباق مقدار ورودی و خروجی ( عرضه و تقاضا) به اندازه توان و ظرفیت الکتروپمپ در همان ابتدای شروع به کار است و اگر حجم ورودی و خروجی به اندازه ظرفیت نباشد، نه تنها انرژی بسیاری هدر میرود که در نهایتأ موتور زیر بار از کار می افتد( البته اگر نقص فنی پیدا نکند)
اما اقتصاد چین الکتروپمپی است که با تابلو برق نرم ( سافت) راه اندازی می شود که به تدریج به مرور زمان به ظرفیت خود می رسد و به عبارت دیگر به مرور خود را با مقدار ورودی و خروجی( عرضه و تقاضا) مطابقت می دهد.